Plastic/kunststof

Overzicht

 

Arboliet Bakeliet Catalin Eboniet Glimmend maken Letters op druktoetsen Lijm verwijderen Plakplastic op Plano's Plastic behuizing behandelen Polystryne Restaureren Schoonmaken Skai/ kunstleer bekleding op kleur brengen

Trolit Verchromen Verkleuring

• Philips 834A; dit toestel heeft een arbolieten zijwand. Deze heeft doffe vlekken; hoe te reinigen en weer in hoogglans terug te brengen.

Arboliet is hardpapier, behandeld met een door Philips ontwikkeld eigen procédé. De buitenste laag kun je vergelijken met een soort politoer en daar is dan overheen geverfd. Bij b.v. verfvlekken kun je het reinigen met aceton. Geen verkleuringen of krassen. De kast wordt ook niet zo vochtig want de rest van de aceton vervliegt heel snel. Natuurlijk wel opletten en de ramen wat open houden om te voorkomen dat je high wordt.

Johan Catteau

Je kunt het materiaal behandelen met schoensmeer in ongeveer dezelfde kleur. Verder is het ook mogelijk om het materiaal een dun laagje politoer te geven. Maar dan moet je al wel echt veel ervaring daarmee hebben. Dhr. Martineau uit Elburg is in dit soort klusjes een ware meester!  Ook voor het repareren van houtnerftekeningen op arboliet is hij (voor zover mij bekend tenminste) dé aangewezen restaurateur.

Ben Dijkman

• Bij een medeverzamelaar werd ik geconfronteerd met een collectie kleine bakelietachtige buizenradio's . Maar in tegenstelling tot het gewoonlijke donkerbruin van de bakelieten Nederlandse u-radiootjes bezitten deze meestal Amerikaanse "streamline" toestelletjes van net na de tweede wereldoorlog een bijna toverachtige kleurrijke uitstraling; vooral als het licht er door heen schijnt. Wit, zachtgroen, amber, tomatenrood, maïsgeel. Ze zijn gemaakt van "catalin"; wat is dat voor materiaal? 

Op deze site: http://www.catalinradio.com/history.php staat ook veel informatie over "catalin". Verder is op deze site o.a ook te lezen waar de hoge prijs vandaan moet komen. Catalin krimpt met de jaren, met alle scheur/barst gevolgen van dien. Ook werden er meerdere soorten onderdelen in weer andere soorten kunsthars uitgevoerd (in een en het hetzelfde toestel) met elk hun eigen krimpkarakteristieken, waardoor het blijkbaar een zeldzaamheid is als je een nog echt gave catalin radio hebt. Vandaar die hoge prijzen.

Ben Dijkman

• Op een bandrecorder zaten stickers op twee toetsen. Eronder bleken twee letters geschreven te zijn, die ik met thinner heb verwijderd...... Nu zijn de twee knoppen behoorlijk doffer geworden t.o.v. de anderen. Kan ik dit verhelpen?

Voordat je gaat poetsen moet het plastic wel weer eerst hard worden. De thinner is er nu in gedrongen en heeft het plastic week gemaakt. De knoppen dus eerst laten uitwasemen. Als ze erg ruw zijn geworden schuren met waterproof schuurpapier korrel 800 of 1000, en dan niet schuren met water maar met gele Commandant nr 4 uit de groene bus. Desnoods een schuurblokje gebruiken. Daarna glad polijsten met dezelfde commandant maar dan met een doek. Resultaat: als nieuw.

Menno Keizer, Ed van der Weele

Ik heb een keer de toetsen van een Wega behandeld met Albastine stickerverwijderaar. Dat is ook géén goed idee. Maar gelukkig bracht Brasso koperpoets de oplossing. Flink de toetsen gepoetst. Je polijst op die manier een dun laagje plastic weg. Perfect gaaf is het niet geworden, maar dat zie je pas als je er met je neus bovenop zit. Het kan even duren, maar het werkt wel, op den duur.

Piet Blaas

Ik heb laatst een in stukken gebroken knop van een klavier van een Blaupunkt Granada gelijmd. Daarna de oneffenheden met waterproof schuurpapier eruit geschuurd en met "Autosol" nabehandeld. Een stoffen doekje op de werkbank, wat van dat spul erop, en toen de knop stevig hier overheen gewreven. Ik stond ervan te kijken hoe glimmend de knop weer is geworden. "Autosol" is bij de auto- en motorboer vaak te koop, voor "Edel Chromglanz"

Jan Rompelberg

• Letters op druktoetsen

De letters op deze toetsen waren bijna uitgewist. De volgende pogingen gedaan om e.e.a. te herstellen:

(foto: Ed van der Weele)

Allereerst de toetsen goed schoongewassen met afwasmiddel en daarna nogmaals ontvet met 96% alcohol.

Eerste poging
De letters met het kleinste penseeltje gevuld met Humbrol verf (speciaal bedoeld voor plastic modelbouw). Na enkele dagen met Brasso op een zachte doek de overtollige verf weg gepolijst.
Resultaat: blanco druktoetsen. 

(foto: Ed van der Weele)

Tweede poging
De letters gevuld met Humbrol door middel van een tekenpennetje dat mijn vader zo'n 80 jaar geleden op de ambachtsschool heeft gebruikt. Met dit pennetje, waar je een paar druppels inkt of verf in laat lopen, lukte het bijna om de letters na te tekenen zonder er een knoeiboel van te maken. Na enkele dagen met héél weinig Commandant op een zachte doek de overtollige verf weg gepolijst. Resultaat: iets beter dan de eerste keer, maar de meeste letters waren toch weer blank.

Derde poging
De letters gevuld met Humbrol door middel van het tekenpennetje. Na enkele dagen de overtollige verf weggeschuurd met schuurpapier nr.2000 en een heel klein beetje water. De toetsen worden daarna natuurlijk dof, maar op een vel kladblokpapier (dat crème/grauwe) is het plastic weer glanzend te maken. Resultaat: zoals op de bovenste foto, nog steeds niet goed.

Ed van der Weele

• Heeft iemand nog een tip hoe het opnieuw inkleuren van de letters wél tot een goed resultaat leidt?

Met een penseeltje autolak zo nauwkeurig mogelijk aan brengen en hard laten worden. Daarna overtollige lak wegpoetsen.

Anton Tan

De hierboven getoonde trekpennen zijn in moderne vorm ook verkrijgbaar als de beroemde Rotring pennen. Zie onderstaande set:

(foto's: Piet Blaas)

Tegenwoordig zijn ze nog steeds te koop. Bijvoorbeeld bij de Discountoffice, maar met een beetje Google-en kom je er nog veel meer tegen.

Mijn idee is als volgt. Met een dergelijke pen trek je de lettertjes over in de groef. Ik ga er van uit dat de lettertjes niet plat op de toets zijn aangebracht, maar in een soort van groefje zijn verzonken (als referentie gebruik ik even mijn Siemens RC10). Als de inkt is aangebracht kun je de gemorste delen voorzichtig wegpoetsen met een fijn doekje of zo. Omdat de lettertjes zelf iets verzonken zijn, zul je die niet blank poetsen. En als de inkt opgedroogd is, krijg je die niet zo maar meer weg, het is immers Oost-Indische inkt.

Piet Blaas

Onderstaand nog een foto van dergelijke trekpennen, zo'n 30 jaar geleden gekocht.

(foto: Ed van der Weele)

De inkt ziet er wat vreemd uit. Een grote zwarte klont met daaromheen een doorzichtige vloeistof. Met wat schudden vermengt het zich weer. 

Ed van der Weele

De beschreven werkwijze is helemaal niet verkeerd. Waar het wel fout gaat is als je de overtollige verf verwijdert d.m.v. slijpen met doek (brasso) of waterproof 2000. Dan duw je met je vinger als het ware het doek of schuurpapier in de diepere letter en neemt dan ook de verf 'op de bodem' van de letter mee. Probeer eens de toetsen los te nemen (zal wel niet lukken denk ik) en het stukje waterproof op een glasplaatje te verlijmen en de toets er over heen te wrijven of anders het verlijmde stukje waterproof op een strookje glas langs de toetsen te halen, moet lukken denk ik. Bij de geringste letterdiepte moet het resultaat geven maar nooit met je vingers drukken (doorduwen).

Hans van Kampen

(scan: Peter)

Een andere mogelijkheid zijn wrijf- / transferletters (o.a. DecaDry) gebruiken. Met een transparant laagje vernis erover blijven ze goed zitten. Het is alleen even een lastig werkje om ze netjes recht te krijgen op zo'n klein oppervlak. Zie bij Decadry.

Peter

Vroeger bij ons in de werkplaats gebruikten we Wasco krijt. Het overtollige materiaal met een zachte doek weg wrijven. Klaar!

Ad Blommestein

Informatie over deze materie kun je ook nog vinden op de site van IPMS. Het gaat daarbij over modelbouw, maar het verschil tussen serieuze modelbouw en de restauratie van oude radio's is nu ook weer niet zó groot. In beide gevallen willen de beoefenaars van deze hobby's een zo goed mogelijk resultaat verkrijgen.

Ed van der Weele

• Lijm verwijderen

• De kleine plastic radiootjes van Philips hadden vaak messing sierstrips, b.v. de B3X00U, L4X95T, etc. Als de sierstrip verdwenen is, wat nogal eens voorkomt, blijft er meestal een bruine golflijn van lijmrest over. Hoe verwijderen?

Terpentijn werkt vaak prima bij deze lijmtypes en het is ook niet agressief voor plastic. Maar zoals gebruikelijk eerst op een niet in het oog vallend deel van het radio testen. Mogelijk is ook om het logo/sierstrip eenvoudigweg met nieuwe lijm over de oude lijm heen te plakken, voor het zicht maakt dit nauwelijks verschil.

De lijm kan ook verwijderd worden met een los Stanley mesje. Goed schuin er opzetten en voorzichtig verwijderen. Een andere methode is ammoniak. Daar wordt de radio ook schoon van. Als de lijm nog elastisch is zou je het er af kunnen wrijven.

Wouter Nieuwlaat , Arjen 

• Plakplastic op Plano's

Plakplastic schoonmaken: zie onder schoonmaken.

(foto: Pim Vercoulen)

• Philips B7X83A: ik ben bezig deze op te knappen. Helaas mist de radio het geribbelde plastic op de bovenzijde zoals je op veel plano's ziet. Het plastic van een sloper halen is geen optie, omdat deze allemaal smaller zijn (in vergelijking tot de B7X83A). Is dit spul of iets vergelijkbaar nog te krijgen? Philips noemde dit "leerdoek" (K298ZZ/110).

Ga eens vragen bij een (liefst oude) boekbinderij. Bij o.a kloosters of restaurateurs. Volkswagen heeft vroeger ook dit soort spul gebruikt in hun auto's. Misschien even een VW club bellen? Op die manier moet het zeker lukken weet ik uit eigen ervaring. Bij een zaak die auto bekleding vervangt en herstelt heb je zeker succes.

Ben Dijkman, Willem Nijboer

Dit spul doet me sterk denken aan "Suwide". Het wordt verkocht als "vinyl wandbekleding". Mijn vader verwerkte dit in de 60-er jaren als bekleding van panelen voor winkelbetimmeringen etc. Het bestaat nog steeds, maar of je bij importeur Faay ook een enkele meter kunt kopen?

Onno Massar

• Plastic behuizing behandelen

• Philips B3X40U (rood): de bovenkant ziet ie nogal slecht uit. daarom wil ik hem graag poetsen met Brasso. ik heb al aan de onderkant geprobeerd, en ik kan nu mijzelf zien in de spiegeling van het plastic. Maar,  tasten de oplosmiddelen in Brasso het plastic aan?

(afb.: Karel de Reus)

Brasso of eventueel Commandant4, werkt prima. Na het goed uitpoetsen kun je de kleur nog wat verlevendigen door een weinig siliconenhoudende was te gebruiken die bedoeld is voor kunststof dashboards van auto's. Gebruik daar vooral weinig van, na uitwrijven mag het niet blijven plakken, omdat het dan al snel vuil wordt door stof. Bij voorkeur dus alleen op grote vlakke oppervlakken zoals boven- en zijkanten. Liever niet in geribbelde delen zoals luidsprekergrilles, of je moet heel goed de moeite nemen zodanig te poetsen dat er geen vloeibare delen was achterblijven. Het resultaat is verbluffend.

Henk van den Broek

Voor het schoonmaken kun je Glassex gebruiken. Glassex bevat echter ammonia wat eerder met poetsen aangebrachte vetlaagje (deels) oplost en dof maakt. Om het kastje schoon te maken kan die Glassex geen kwaad. Na het schoonmaken wel even met een auto-cleaner er overheen en met een zacht doekje uitwrijven. Na dit soort poetsbeurten behandel ik zelf de kastjes nog met terpetine en wrijf ook dat goed uit. Vooral op bakeliet geeft dat een mooi diepglanzend resultaat.

Paul Brouwer

Ik heb kunststof grilles van mijn toestelletjes vaak schoongemaakt met wattenstaafjes of een katoen doekje om een dun hout latje gevouwen (roerhoutje voor verf) en dat met Brasso maar vooral Commandant nat gemaakt. In het uiterste geval, chassis uitkasten, alles van de kast los nemen tot je alleen de kunststof kast over houdt en onder de douche ermee met een tandenborstel met Jif schoonmaak de groeven te lijf. Na de grote schoonmaakbeurt als alles droog is wat oppoetsen met bijvoorbeeld Brasso want Jif schuurt ietsjes het kunststof dof maar krijg je wel weer glanzend hoor.

Hans van Kampen

Jif bevat naast een leuk schoonmaak sopje dus ook schuurpoeder. Doe een beetje Jif in een bekertje met een weinig water. Laat het schuurpoeder bezinken, giet het sopje af en je houd een sterk sopje over dat prima schoonmaakt en niet schuurt.

Water met wat rinser (verfhandel) of sopje van soda water en een uurtje laten weken doet ook wonderen zonder dat er mechanische krachten op het voorwerp worden losgelaten.

Ben Dijkman

Ik heb een vergelijkbaar toestel mooi schoon gekregen met de Blue Wonder doekjes van Sorbo. Ik heb de gehele radio uit elkaar gehad en alle kastdelen en knoppen ermee schoongemaakt.

Martin Deubel

Bij oude kunststof (plastic) voorwerpen zoals een oude radio zijn vaak de weekmakers uit het basismateriaal uitgedampt. Klinkt misschien raar maar het is helaas wel zo. De kunststof buitenkant van je radio ziet er daardoor dof uit en het materiaal is erg breekbaar geworden. De verdwenen weekmakers krijg je niet meer terug, maar de oude glans is met voorzichtig poetswerk weer te herstellen. Als ik de samenstelling op mijn busje Brasso bekijk zie ik weinig problemen wat aantasting van plastic betreft, maar Brasso is in de eerste plaats bedoeld voor polijsten van metaal. Voor het weer nieuw maken van kunststof voorwerpen zijn er zo veel betere producten verkrijgbaar. Denk maar eens aan poetsmiddel voor verweerde autolak. Dat is in ieder geval niet schadelijk voor jouw radio.

Hans Op den Camp

• Polystryne

(afb.: Stephan Smeets)

Dit is de Fada, model 845 (opvolger van de 700). Deze radio is gemaakt van polystryne, een soort hard plastic dat in een mal gespoten werd. De bijnaam van de radio is "The Cloud", omdat hij de vorm van een wolk heeft.

Stephan Smeets

• Restaureren

Onderstaand een voorbeeld van een restauratie van een Amerikaanse Philco in kunststof behuizing. 

De kunststof kast van deze hiernaast afgebeelde Philco zag er niet uit.  Er had een doek benzine of thinner op gelegen of zo iets want de mazen van het doek stonden werkelijk in het kunststof en het ronde schaalglas gesmolten.

Ik de hele zaak gedemonteerd en de kast zelf ben ik eerst met schuurpapier korrel 180 te lijf gegaan totdat alle oneffenheden er uit waren. Eerst heb ik een ontbrekende scherf (links achter onder) met Epoxy gerepareerd. Vervolgens nat geslepen met waterproof 1000 en vervolgens korrel 1200 waarna een stevige poetsbeurt met commandant 4 ik tot het hiernaast afgebeelde gewenste resultaat kwam.

 

(foto's: Hans van Kampen)

Het epoxy heb ik tijdens het uitharden ruggesteun moeten geven. Na uitharding, schuren en slijpen de zaak op kleur gebracht.Je ziet er vrijwel niets meer van al is het me niet gelukt de verf helemaal op kleur te krijgen maar ik vond het wel goed zo.

Hans van Kampen

• Schoonmaken

• Plastic

Verouderd en verkleurd plastic opknappen: zie onder schoonmaken (bij "toetsen reinigen").

• Skai

Afhankelijk van hoe vies het is, kun je skai schoonmaken met lauw water met daarin wat afwasmiddel. Verder zijn er shampoos te koop om skai te reinigen (b.v. bekleding van oude auto's), kijk b.v. eens bij de site van Classiccarservice. 

Jan Verdijk

• Plastic schoonmaken/polijsten met Commandant 4 of Brasso

• Skai / kunstleren bekleding op kleur brengen

• Ik heb een kunstlederen koffertje schoon gemaakt met chloor, ofwel bleek. Dat was dom, nu, bij het drogen, slaat de blauwe bekleding wit uit. Op welke wijze kan ik dat nu weer verwijderen?

Wellicht kun je het behandelen met blauwe kleurschoensmeer, of althans het spul waarmee je schoenen de kleur teruggeeft. Maar eerst wel goed schoonmaken met b.v. garagezeep of "Quick and Brite" of niet agressieve (zachte-)zeep (geen groene zeep). Wel eerst op een klein, niet opvallend stukje uitproberen. 

Henk Roovers, Maarten Gudde

Er is ook (blauwe) lederverf in de handel om beschadigingen op lederen meubelen weg te werken. Dit blijft langer zitten dan schoensmeer.

Jan Bus

• Trolit

• Ik ben bezig met het netjes maken van een oude koptelefoon. De oorschelpen zijn gemaakt van trolit. In tegenstelling tot bakeliet krijg ik die niet netjes met Brasso. Wie heeft er een tip hoe ik trolit weer netjes glanzend krijg?

Trolit (of trolitul) werd vanaf de jaren '30 gebruikt als isolator, b.v. bij spoellichamen. Het is een doorzichtige plasticsoort, chemisch is het polystyreen. dat materiaal wordt ook gebruik bij b.v. Styroflex condensatoren. Bij koptelefoons zit er een zwarte kleurstof doorheen.

Het verschil met de polystyreen condensator folie is dat trolitul geperst wordt van korrels. Vergeleken met bakeliet zie je dat trolitul gemakkelijk smelt, bakeliet smelt niet. Trolitul is ook zachter, daardoor is het veel moeilijker glimmend te krijgen. Verder lost trolitul op in sommige oplosmiddelen zoals aceton.

Glimmend poetsen heeft te maken met schoonmaken en met polijsten. Het is verstandig om het plastic eerst goed schoon te maken met een lauw sopje en een borsteltje. Daarna polijsten, doe ik zelf met Commandant. Maar andere middelen kunnen ook goed werken. De doek waarmee je poetst en de druk die je uitoefent is van belang. Een doek waar b.v. houtvezels in zitten maakt hele kleine krasjes in het plastic, je krijgt het dan nooit glimmend. Ook een vuil oppervlak krijg je moeilijk glimmend, het vuil krast dan in het plastic.

Er bestaan allerlei speciale poetsmiddelen voor plastic, zie autoaccessoire handel. B.v. Valma Plastishine. 

John Hupse

Op een Duitse site wordt geadviseerd het trolit te poetsen/polijsten met "Schlämmkreide". Dit is krijtpoeder (calcium carbonaat -CaCO3-) of fijngemalen wit schoolbordkrijt, dat ook wordt gebruikt bijvoorbeeld voor het oppolijsten van halfedelstenen. Het is wat lastig om aan krijtpoeder te komen, maar uiteindelijk vond ik in Arnhem een drogisterij, waar ze dat los verkopen. Je kan gewoon een gewenste hoeveelheid kopen en het kost € 1 voor 100 gram. Een papje met krijtpoeder en (gekookte) lijnolie gaf een tamelijk dof resultaat. Uiteindelijk lukte het het beste door gewoon wat poeder over de oorschelp te strooien en het dan met een zachte doek uit te wrijven. Overigens gaf Commandant 4 wel een wat beter resultaat dan Brasso, maar met krijtpoeder gaat toch nog wat beter. Hoewel je niet die mooie glans krijgt zoals bakeliet, maar dan kan misschien in de aard van het materiaal zitten. Een doffere glans (zeg maar matglans) pastwel beter bij dit materiaal. Het is niet zo diep zwart als bakeliet.

Sander Leunissen, Hugo Welther, Piet Blaas

• Verchromen

• Heeft er iemand ervaring met het verchromen van plastic, ik heb een oud radiootje waarbij het chroom deels het frontje heeft losgelaten. Ik zou dolgraag weer het kleine frontje voorzien van een nieuwe plastic chroom laagje.

Kijk ook eens bij een modelbouwwinkel waar men bouwdozen van plastic schaalmodellen verkoopt en vraag naar "Bare Metal Foil". Dit is een uiterst dunne zelfklevende folie, die zich ook om bijvoorbeeld  bumpers en radiatorsierstukken van (klassieke) automodellen laat vormen. Het is net zo mooi als echt chroom, veel mooier dan enige spuitbus of airbrush verf. Het is ook niet echt goedkoop, maar zeker de moeite van het bekijken waard.

Desmond Jans

Kunststof kan ook verchroomd worden, maar dan moet wel eerst een laag koper opgedampt worden op het oppervlak. Dit moet vernikkeld worden en pas dan kan er verchroomd worden. Er zijn wel bedrijven die dit kunnen doen. Bijvoorbeeld "Electrometaal" in Rotterdam. Dit is een kwalitatief goed aangeschreven galvanisch bedrijf.

Wouter Nieuwlaat,Kees Koren

In de automaterialenhandel zijn spuitbussen te koop met chroomverf, voor het opknappen van verweerde auto onderdelen.

William Oorschot

• Verkleuring

• Philips B2X71U: hoe verwijder je verkleuringen van het kunststof rooster naast de afstemschaal; moet je het rooster dan b.v. in de bleek leggen?

Ik neem aan dat bij deze radio sprake is van een wit/crème front (er zijn er ook met zwarte frontjes).
Er kan sprake zijn van verkleuring van het kunststof door de ouderdom; de radio kan b.v. veel in de zon hebben gestaan. Dan is er niet zo veel meer aan te doen, want over het algemeen is die verkleuring dan "door en door". Het kunststof kan echter ook "gewoon" smerig zijn. Onder "schoonmaken" staan wel enkele tips om kunststof schoon te maken. Want het kan natuurlijk ook zijn dat het kunststof alleen maar vervuild is. Probeer dat eens op een niet al te zichtbaar hoekje. Zie je veel verbetering, dan kun je het hele frontje er mee schoonmaken. Ik zou het in elk geval zeker niet in de "bleek" leggen. Bij auto-onderdelen shops (en soms ook bij de Aldi of Lidl) zijn ook sprays te koop om kunststof mee schoon te maken en nieuwe glans te geven. "Cockpit spray" van CarCare is daarvan een voorbeeld. Ik heb daarmee heel goede resultaten gehaald bij kunststof knoppen en andere onderdelen van oude radio's.

Jan Verdijk

05-04-2010