Philips toestellen / 2

• Zeldzaam?

• Is de Philips 734A een zeldzame radio of is het model niet bedoeld geweest voor de Nederlandse markt? 

De Philips 734A was inderdaad niet voor de Nederlandse markt bestemd. Het is een driekringer, met eenknopafstemming, uit 1933. De radio is een variant op de lentebode, maar als je er in kijkt herken je het nauwelijks. Heel andere spoelblokken e.d.. Technisch gezien lijkt hij dus niet erg op de Lentebode met twee afgestemde bandfilters. Buizen zijn 2 x h.f. (E452T), detector (E444) en l.f. (E443H) + 506. 

Ik heb er ooit een gezien uit Zwitserland. Deze is nooit op de Nederlandse markt geweest.

John Hupse, Maarten Gudde

• De afstemnaald in dit toestel bestaat uit plexiglas en hoort een mooie lichtstreep te geven op de schaal. Nu heb ik hem uitgekast liggen en ook de naald van vuil ontdaan maar wat mij opviel is dat er een bolle kant aan zit en een vlakke. Mijn vraag is hoe moet hij erin bol of vlak naar achterzijde?

De bolle kant moet aan de chassis kant en de vlakke kant tegen de zenderschaal. Zo zit hij er bij mij in en is nog nooit gedemonteerd geweest.

Chiel Deij

• Ik heb sinds kort een Philips 750A waarvan de volume- en toonregeling werken maar de afstemming niet. Als ik aan de monoknop draai, draait de grote trommel niet en de varco niet. Er missen wat kabeltjes van de afstem-as naar de trommel.

Onderstaand wat foto's genomen waarop (hopelijk) het een en ander zichtbaar op staat. Met de beschrijving erbij moet het wel lukken.

Vooraanzicht hoe het geheel met kabels en schaal hoort te zitten. De stationswijzer wordt met dunne staalkabeltjes bediend. De linkerkabel loopt onderlangs de grote trommel voor een halve omwenteling, en gaat dan om het rechter kleine trommeltje heen en zit met een haakje vast aan het rechte stukje verenstaal dat je op de 9-uur positie ziet. De rechterkabel loopt direct naar beneden, gaat ook meteen om dat rechter kleine trommeltje heen en zit op dezelfde plaats vast als de andere kabel. Zie ook de foto onderaan.

De varco zit met een hefboomconstructie vast aan de grote trommel.

De katoenen afstemsnaar om het asje van de knop (enkele wikkelingen), gaat zonder kruisingen naar de trommel (dus knop naar rechts draaien, beweegt de trommel ook naar rechts), waarna de snaar om het andere kleine trommeltje naar de spiraalveer gaat. Zie onderstaande foto.

(Afbeeldingen: Matthias Meijer)

Matthias Meijer

• Hij speelt als een zonnetje. Het geluid kan bijna niet mooier. Maar de kast is het ergste. Er lijken vier verschillende kleuren lak op gebruikt. 

• Het lijstwerk is van een lichte houtsoort (ramin?), dit is meestal wat donkerder en vooral geler geworden in de loop van de tijd;

• de gefineerde vlakken voor en opzij hadden oorspronkelijk dezelfde kleur, de voorkant is bij jouw toestel wat lichter geworden, waarschijnlijk door de inwerking van zonlicht;

• de boven- en onderkant zijn glanzend donkerbruin gebeitst.

Verder moet je er rekening mee houden dat de gefineerde vlakken iets verschillen van kleur bij verschillende toestellen. De plaatjes van Philips in de folder laten vaak een zeer fraaie houtnerf zien, de afgeleverde toestellen vertonen lang niet altijd deze fraaie nerf. Het doek was oorspronkelijk een stuk lichter. Het is nu vrijwel altijd vergeeld en donkerder geworden door zonlicht en vuil.

John Hupse

Ik heb ooit "Clou" waterbeits gebruikt. Dat is in vele kleuren te krijgen, en werkt perfect. Ik heb het toen bij de verfwinkel gekocht.

Marco van As

Er is inderdaad geen sprake van soorten lak, maar wel van kleuren (onder de) lak. Met waterbeits alle vlakken eerst kleuren en met parketlak (hoogglans) vijf keer aflakken > schuren > lakken > schuren etc. etc..

Ben Dijkman 

• Bij een van de grote koperen spoelbussen op mijn Philips 830A is de aansluiting voor de lamp afgebroken. Er is geen mogelijkheid om dit terug te solderen . Moet ik de lasnaad van de bus openen om een nieuwe draad te kunnen plaatsen? Hoe maakt men het gemakkelijkst zo een bus open? 

(foto: Peter van Hellemont)

Dat probleem lijkt mij simpel op te lossen. Er steekt een stukje draad uit de bus, welke in de draad overgaat. Volgens mij kun je dus (voorzichtig!) de klem van het restant draad lossolderen/wrikken. Dan de metalen gewonden"huls", waarin het snoer zit, eraf halen een nieuwe draad aan de bus solderen en weer een isolatiehuls omheen doen. Vervolgens ook deze isolatiehuls weer opnieuw omwikkelen met wat je nog hebt of vervangmateriaal.

Ben Dijkman

Houd er rekening mee dat de zijkant is vervaardigd van arboliet. Dat is hardpapier, behandeld door een door Philips ontwikkeld eigen procédé. De buitenste laag kun je vergelijken met een soort politoer en daar is dan overheen geverfd.

Ik heb onlangs zo'n toestel gehad met nogal wat verf erop, en die heb ik er gewoon met aceton afgehaald.... dat ging best vlug. Even wrijven en de radio was als nieuw. Het ging ook best goed op dat arboliet. Geen verkleuringen of krassen. Je merkt het gewoon niet... (het was trouwens zwarte verf in mijn geval). De kast wordt ook niet zo vochtig want de rest van de aceton vervliegt heel snel. Natuurlijk wel opletten en de ramen wat open houden om te voorkomen dat je high wordt.

Johan Catteau

Zie verder ook onder "lakken".

Zie onderstaande foto's. 

(foto's: John Hupse)

John Hupse

• Bevestiging luidsprekerdoek

(afbeeldingen: John Hupse)

De luidspreker heeft 3 metalen beugels die aan de metalen kastrand worden vastgeschroefd. Zie ook http://www.hupse.eu/radio/speakers/2161.htm. Het doek is met een viltring vastgezet op de frontplaat. Je schroeft het front los, legt het doekje aan de achterkant over de luidsprekeropening en zet het vervolgens vast met een passende reep vilt. Er zit een groef in het bakeliet die daar voor is. Vervolgens monteer je het front weer. De reep vilt moet zo lang en dik zijn dat de hele groef is gevuld. De luidspreker blijft vastgeschroefd zitten aan de metalen kastrand, en drukt na de montage van het front zachtjes tegen de vilten rand.  

John Hupse

Mag dit toestel ook op het wisselspanningsnet aangesloten worden? Zoniet hoe kun je dit dan oplossen?

Je moet eerst kijken voor welke gelijkspanning het toestel geschikt is. Dit is afhankelijk van de gemonteerde weerstandslamp, er zijn 3 mogelijkheden:

type 1926: 110-130 Volt
type 1927: 130-190 Volt
type 1928: 190-260 Volt

Het toestel is beslist niet geschikt voor wisselspanning. Je moet dus zorgen voor een gelijkspanning zoals aangegeven, het verbruik is ongeveer 60 Watt (wat minder bij lagere spanningen). De mate van afvlakking van de gelijkspanning is niet erg kritisch.

John Hupse

• Wat is de originele kleur van de kast van een Philips 841A?

De kleur op de foto is goed. De kast is inderdaad behoorlijk donker. Zo goed als die er op de foto nog uitziet,zou ik hem ook zeker niet lakken.

(foto: Ed Hodes)

Is gewoon zonde van de originele lak en dus van jou radio. Overlakken doe je alleen als de oude lak echt niet meer om aan te zien is. Eens even met Commandant 4 flink oppoetsen en dus alle vuil eraf, geeft veelal een verbluffend mooi resultaat.

Ben Dijkman, Maarten Gudde

De Philips 890A is een radio uit de "Symphonische serie",  Deze radio heeft een automatische afstemming. Dat bestaat eruit dat als er een station gevonden wordt, de radio zelf bepaalt wanneer het signaal het sterkst is en dan de afstemming vastzet. Dat gebeurt met een relais, die met een soort van magnetische klem de afstemas vasthoudt. Hier een stukje van het schema van de 890A:

(scans: Piet Blaas)

Het is niet zo"n heel erg duidelijk schema ... Ze hebben zelfs een aparte AZ1 voor dat grapje ingezet. Dat naast de 1561. Heeft iemand zijn ervaringen met deze radio? Werkt die automatische afstemming inderdaad, of is het alleen maar een van de  Philips marketingtrucjes?

Piet Blaas

Die automatische afstemming werkt heel aardig als alles goed afgeregeld is. Bij de MF buis wordt een brom op het schermrooster gemoduleerd bij het stil afstemmen. Verder wordt het MF signaal ook aan een kring met een hoge Q-faktor toegevoerd zodat bij de beste afstemming een zeer sterke brom aan het LF-deel wordt toegevoerd (de luidspreker is hierbij uitgeschakeld). Deze spanning wordt door de AZ1 gelijkgericht en laat het stille afstemming relais opkomen waarbij ook de magneet om de afstemknop vast te houden wordt bekrachtigd. Door een slimme schakeling met een EBC3 is de werking redelijk onafhankelijk van de sterkte van de ontvangen zender. Om het fijne te weten moet je de documentatie lezen. 

Henk Kramer

Onderstaand de zenderschaal van de Nederlandse Philips 900X.

Er blijkt echter ook een Scandinavische versie te zijn. De stationsnamen bij de KG en de Tropenband ontbreken. En wat ook opvalt is dat de MG veel minder bezet is én dat er ook Noorse zenders op staan, die niet op de "normale" schaal staan. Zie hieronder:

(foto's: Piet Blaas)

Ook de kasten zijn verschillend. De Scandinavische versie heeft lichtgekleurde zijkanten (zonder biesje) en donkere boven- en onderkant. Er is dus waarschijnlijk ook een speciale Scandinavische/Noorse 900X.

In Zuid Afrika is de 900X onder typenummer 495X uitgebracht en ook deze heeft weer een andere schaalvariant. Zie hieronder.

Ter vergelijking, hieronder hetzelfde schaalfragment uit de Nederlandse c.q. West-Europese versie.

(foto's: Piet Blaas en Pieter de Kock)

 

(scan: Ed van der Weele)

Meer informatie over de 495X op de site van Pieter de Kock. Zie hoe leeg de MG is in Zuid-Afrika. Logisch, want het bereik van MG-stations is niet zo groot en Zuid-Afrika is een groot land, vergeleken met West-Europa.  Het is aannemelijk dat Zuid-Afrika geen uitzendingen verzorgde die op Nederland waren gericht, terwijl PHOHI/PCJ wel op (Zuid)Afrika gerichte programma's verzorgden. Volgens nevenstaand lijstje uit de Radio Encyclopaedie van J.J.L.van Zuylen waren de Zuid-Afrikaanse zenders alle van laag vermogen, dus alleen voor binnenlands gebruik. Piet Blaas, Ed van der Weele

Nederlanse 900X geen Zuid-Afrikaanse stations staan en op de Zuid-Afrikaanse 495X wel Nederlandse.

En dan het Philips merkschildje. Het schildje op de foto van de Afrikaanse c.q. de Scandinavische versie is wat er op moet zitten. Dat op de Nederlandse versie is waarschijnlijk een Philips-speldje dat er later opgeplakt is.

Piet Blaas 

Inderdaad is een 915X een heel bijzondere radio. Waarom? Kijk maar een naar het serienummer op de onderste regel van het typeplaatje. Je zult zien dat dit een zeer laag nummer is, waarschijnlijk onder de 2000. Verder heeft de radio Lynodyne voorkeuzetoetsen, om de verschillende vooraf ingestelde zenders met één druk op de knop direct te kunnen afstemmen. Ook de ontvangst is bij een goed gerepareerde radio zeer goed te noemen, hij heeft ook een extra HF voorversterkerbuis, en is qua ontvangstkwaliteiten wel enigszins met de 990X te vergelijken. Ik ken maar één persoon die een 915X heeft, en dat wil wat zeggen, want ik ken best behoorlijk veel verzamelaars. Het ding is dus knap zeldzaam en dus sowieso zeer de moeite waard. 

Nico den Haak

• Ik heb een Philips 932A, naast mijn Philips 930A, aan mijn verzameling mogen toevoegen. Nu is mijn vraag: Zit er nog een bekend verschil tussen de kasten van deze twee radio's? Zoals te zien op de foto is de linkse kast roodachtig en glad en de rechtse bruin met dunne nerf. In het Philipsboek staat een bruine, maar zonder typenummer, terwijl ik op beurzen vaak een roodachtige zie. Ook vraag ik mij af wat voor kleur doekje er origineel voor de radio's hoort. Vaak zie je rood, maar in het Philipsboek staat een witte.

De kasten zijn gelijk. De mate van verkleuring hangt sterk af van hoe de radio heeft gestaan. Verkleuring door zonlicht e.d. komt vaak voor. Ook heeft men nog al eens het arboliet opgepoetst, wat vaak leidt tot een blekere kleur. De rechter radio op de foto is waarschijnlijk verkleurd door verkeerd schoonmaken. Je kunt ook zien dat de tekening op de zijkanten van de kast veel minder duidelijk is geworden door verkeerd poetswerk. Zelf heb ik de 930C en een 932A staan. Beide in superstaat, en de kasten zijn ook nagenoeg gelijk (rood/bruin), van kleur. De 932A is een zeer gewild en zeldzaam Nederlands vijflamps puntje. De 930A is altijd van buitenlandse import afkomstig en niet bepaald zeldzaam. Die is ook veel langer doorgeproduceerd. Hier heeft men destijds de productie eerder (moeten) stopzetten vanwege de klachten vanuit de vakhandel. Men was niet bepaald gelukkig met de matige prestaties van de radio.

En dan het doek. De lichtste goud variant komt het dichtst bij het origineel. Sommigen onder ons denken dat er een donker bruin/rode variant voor hoort, niets is minder waar. Ik heb dit terdege uitgezocht, het doekje is zelfs oranjeachtig. Dit natuurlijk alleen zonder 72 jaar nicotineaanslag. Vuil is ze donker rood/bruin van kleur. Er is natuurlijk niets op tegen om dat ervoor te zetten. Het is ook een kwestie van persoonlijke smaak.

Nico den Haak.

De 930A is een 4-lamps toestel en de 932A is een 5-lamps toestel, tenminste als je de gelijkrichter meetelt. Dit doet Philips in de documentatie van de 932 namelijk niet. 

Jos Mulder

• Ben bezig met het restaureren van de kast 930 A. Voet van de kast is in hout, zwart gespoten. Vraag: welke zwarte verf zet ik er op? Mat, satin of brillant zwart.

Ik zou zeggen een zijdeglans. Hoogglans heb ik origineel nog niet gezien.

Nico den Haak

• Verschillende uitvoeringen

Gisteren heb ik een Frans Philips puntje gekocht, de 936A. Ik had al een Hollands puntje, het 5 lamps puntje de 932A. Zowel van binnen als van buiten zijn het compleet verschillende radio's. Het Hollandse puntje komt uit 1931 , het Franse puntje uit 1933 en heeft een chassis wat wel wat weg heeft van het paasei en natuurlijk een andere luidspreker, ook is deze uitvoering veel dieper en heeft een arbolieten kast. Hieronder een foto van het interieur van de Franse Philips (volledig gerestaureerd).

(foto: Johan Penraat)

Johan Penraat

(foto: Maarten Lemmens)

Op bovenstaande foto de Engelse versie van het puntje (kleur ziet er een beetje raar uit door de flits van de camera). Hier zit het chassis van een 932A in. De opbouw van het chassis is identiek als de Nederlandse 932A. In Tsjechië is ook een versie van de 930A gemaakt. 

Maarten Lemmens

(foto: Johan Penraat)

Johan Penraat

• Hoe is de luidspreker in dit toestel bevestigd?

(foto: Jos Mulder)

Het lijkt erop dat de kartonnen houder op z'n plaats wordt gehouden door de speaker, die met beugels aan de kast is bevestigd, zoals in de 834a (zelfde speaker, kortere beugels en LF trafo dwars). In het front zit een rand, waar waarschijnlijk een viltlaag in ligt om af te dichten en trillingsgeluiden te voorkomen (zie ook de bovenstaande foto).

Jos Mulder

• De oude natte elco's waren kapot (maakten kortsluiting), dus die heb ik tijdelijk vervangen. Maar nu loop ik nog tegen een gekke "smoorspoel" aan die in serie staat met de voedingsspanning en die onderbroken lijkt (ik meet oneindige weerstand). Kan ik de smoorspoel door iets anders vervangen?
  

Zie hier het schema. Het gaat om het onderdeel links van de condensator van 800 pF.

Dit is een detector met smoorspoelkoppeling. Je kunt de smoorspoel tijdelijk vervangen door een weerstand van 220 kOhm, maar de versterking is groter als je een goede l.f. smoorspoel gebruikt (of de primaire van een l.f. trafo). Het is natuurlijk het mooist om de spoel te restaureren. Er zit veel dun draad op dus je bent wel even bezig. Waarschijnlijk iets in de buurt van 0,05 mm of nog dunner. Je kunt hem gewoon opnieuw volwikkelen. Een alternatief is om er een oude l.f. koppeltrafo in te zetten waarvan je maar één wikkeling gebruikt (de andere wikkeling mag dus eventueel onderbroken zijn).

Met een goede smoorspoel is in deze schakeling een versterking te behalen die ruim 3 maal zo groot is als de versterking die je nu hebt.

John Hupse

• Philips 2002 luidspreker: de voet is zwart geverfd/gespoten. Is dat origineel zo of hoort de voet blank bakeliet te zijn (er zit onder de verf namelijk een hele donkere -zwarte- kleur bakeliet).

De voet is van bakeliet, zwart van kleur, dus ongeverfd. Zit er verf op en je wil dat eraf halen dan moet helaas deze voet eraf halen en 24 uur in de hete sodawater weg zetten tot de volgende dag. De verf kun je er dan zo vanaf halen.

Philip van Apeldoorn