Nederlands Forum over
Oude Radio´s
Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van oude radio´s en gerelateerde zaken
|
|
Nederlands Forum over
Oude Radio´s |
|
|
|
Lakken / politoeren / beitsen
|
|
Overzicht
|
|
|
Ik ben van plan mijn Philips 456A opnieuw te lakken/politoeren. Nu wil ik dus een een Philips B5X23A als proefkast gaan gebruiken om (het vak) te leren. Wat is hier voor nodig?
(foto: Rob Kroon)
De basismethode is als volgt:
Dit is een basisaanpak. Er zullen best nog aanvullingen zijn te bedenken. Verder is het inderdaad een kwestie van gewoon beginnen en proberen. En loop je tegen problemen of vragen aan, stel ze gewoon hier op het Forum. De eerste poging hoeft zelf niet eens op een radio te zijn, ik zou daar pas mee beginnen als je er wat handigheid in begint te krijgen. Ook een gelakte plank (van b.v. een oude stoel) kan een prima probeersel zijn. Je zult zien dat je steeds handiger wordt en dat de resultaten steeds beter worden. Al doende leert men.
Jan Verdijk
| Sommige toestellen, zoals hiernaast te zien is
bij de Philips BX430A, zijn met sierbiezen afgewerkt, die bij
restauratie soms weer opnieuw moeten worden aangebracht. Deze Philips
heeft een bakelieten kast. Langs het luidsprekerdoek en de afstemschaal
zit een goud-/bronskleurige strook met daarop nog een heel dunne zwarte
streep.
Aanbrengen kan als volgt. Eerst de kast (het deel dat ongeverfd moet blijven) afplakken en daarna het sierraam met goud-/bronslak spuiten. Goed laten drogen. Vervolgens de sierrand aan beide kanten van de aan te brengen zwarte streep afplakken met schilderstape. Daarna het dieperliggende biesje zwart maken. Gebruik hiervoor modelbouwverf. Met een dun kwastje aanbrengen. Omdat deze modelbouwverf pas na vijf uur droog is, heb je voldoende tijd om na verwijdering van de afplaktape de onvermijdelijke vlekjes en foutjes met een in terpentine gedrenkt wattenstaafje strak te reinigen. De aangebrachte goud-/bronsverf is sneldrogende spuitverf, deze wordt dus niet meer door de terpentine opgelost. Dit werkt prima. Wel natuurlijk steeds niet te grote stukken ineens schilderen. René de Leuw
|
|
|
Philips BX310A: De bies op o.a. dit toestel is oorspronkelijk ets tussen wit en creme-wit, ivoor.
(foto: Jan Verdijk) De sierlijn is diep gelegen. Eerst goed schoon- en vetvrij maken. Daarentegen het bakeliet langs de rand (het hoger gelegen deel) enigszins vet maken. De ivoorkleurige lak kan dan met het penseeltje worden aangebracht. De lak droogt vrijwel direct. De lak die naast de sierlijn is gekomen kan vervolgens voorzichtig (zonder de kast te beschadigen) met b.v. een scheermesje worden verwijderd. Pieter de Kock, Ben Dijkman, Wouter Nieuwlaat, Ramon Pool, Jan Verdijk Gebruik ivoorkleurige verf. De oude resten zoveel mogelijk voorzichtig verwijderen. Met een dun penseeltje de nieuwe verf aan/in brengen (niet meteen heel dik). Zonodig nog een keertje herhalen. Zorg dat je een doekje met terpentine bij de hand hebt, dan kun je gesmeer direct verwijderen. Ben Dijkman |
(foto: Jan Verdijk)
|
Ik heb verf t.b.v. de modelbouw gebruikt: merk Humbrol Enamel, kleur 41. Verkrijgbaar in modelbouw winkels in handige kleine potjes en perfect aan te brengen met een penseeltje. Daarna het eventueel teveel weghalen met een doekje met terpentine. Resultaat is niet van origineel te onderscheiden.
Nico de Bakker
Het schilderen van biezen kan, wanneer sprake is van een diepliggende bies, ook op de volgende manier. Gewoon modelbouwverf van bijvoorbeeld Humbrol. Je maakt eerst natuurlijk het gootje goed schoon. Vervolgens begin je bijvoorbeeld rechtsachter. Je druppelt voorzichtig verf in het gootje en houdt vervolgens de kast schuin. De verf gaat door zwaartekracht mooi door het gootje omlaag en door capillaire werking vult het gootje ook nog mooi strak. Regelmatig wat verf bij druppelen zodat de stroom verf goed blijft lopen, cm voor cm. Bij grotere afstanden kun je eventueel een nieuwe druppelplaats toevoegen. Alleen de eerste en eventueel tweede druppelplaats hoef je later met een wattenstaafje met wasbenzine wat schoon te maken. Door de kast telkens schuin te houden kun je dus de verf gewoon door het gootje sturen. De verf is bovendien langzaam drogend dus je hebt de tijd om te corrigeren en te reinigen. Geen afplakken nodig en geen spuitnevel. Kan dus gewoon in de huiskamer.
René de Leuw
|
Ik maak de bronzen biesjes met de stift die op de foto staat er weer op. Deze
stiften zijn bij de Action te koop.
Pen voor gebruik goed schudden en eerst een proefstukje maken. Niet te ongeduldig met aanbrengen (twee lagen mooier dan één) en gemorst materiaal direct verwijderen. Is ook in zilver te koop, maar ik ken geen radio's met zilveren biesjes. Behalve bij Action ook bij de betere kantoorboekhandel te koop. De punt is wel wat te dik en je moet er wel langzaam mee door de groef gaan waar het randje moet komen. Doordat het puntje iets te dik is komt er buiten de groef ook een dun lijntje. Maar die kun je met een doekje wegvegen. Het zit al wel een tijdje op dit toestelletje. Zover het mij bekend is blijft het wel zitten. Jarno, Andries Bronkhorst |
 (foto: Jarno) |
Mijn radioverzameling bestaat voornamelijk uit kleine bakelieten toestellen. Vooral de Philips U-serie vanaf 1940 vind ik leuk om te verzamelen. Het is me opgevallen dat alle 203U, 204U, 208U en de eerste 209U toestellen witte biesjes hebben. Tot 1948 is de 209U doorgebouwd en die laatste exemplaren kregen van Philips een facelift in de vorm van een fraai messingkleurig zijden luidsprekerdoekje en........een bronskleurig biesje. Ook mijn beide BX209U's hebben dat sjieke biesje meegekregen. Dezelfde kleur als het goud in het logootje:
(foto: Hans Op den Camp)
Misschien is de goudkleur niet zo goed te zien op de foto, maar het verschil met het wit van de 208U ernaast is toch wel duidelijk zichtbaar. Het heeft denk ik dus alles met het productiejaar te maken en de veranderende smaak van de consument na vijf oorlogsjaren.
Hans Op den Camp
Celluloselak (op thinnerbasis) is in Nederland in 1928 geïntroduceerd (Sikkens, Groningen). Het was de eerste laksoort die met de verfspuit werd opgebracht. In de veertiger jaren werden de meeste houten radiokasten met blanke celluloselak bespoten. Nadeel van deze lak is dat het relatief gemakkelijk oplost en ook door zonlicht wordt aangetast. Naast de klassieke celluloselak op basis van thinner bestaat deze tegenwoordig ook als een watergedragen lak. Celluloselak wordt in de meubelindustrie nog wel toegepast, naast lak met moderne bindmiddelen zoals alkyd, polyurethaan, acryl en epoxy. Voordat je een nieuwe laklaag opbrengt, is het verstandig om te zorgen dat de ondergrond glad en egaal van kleur is. Dus eerst eventuele gaatjes etc stoppen en de ondergrond met kleurbeits op de juiste, egale kleur brengen. Vaak ziet een nieuwe laklaag er te "glimmend" uit, je kunt de juiste glans verkrijgen door over de nieuwe laklaag een dun laagje politoer aan te brengen. De kast vervolgens afwerken met een goede was.
John Hupse
Het craquelé-effect (zoals hieronder op de foto) was erg in de mode in de 30-er jaren, want je ziet het overal weer terug. Zo is b.v. de aluminium frontplaat (luidsprekergrille) van de Erres KY107 is gespoten met zwarte lak met een craquelee-effect. Net zoals de frontplaat van het luidsprekerkastje Philips 2024 en zoals de metalen broodtrommelradio Philips type 2534 .
Dat Craquelé effect is eigenlijk niet zo moeilijk maar je doet het niet in de eerste keer zoals je het wilt hebben, ik heb als schilder zijnde ook moeten experimenteren. In mijn geval is de kleur van de barsten in de lak die je ziet goudkleurig dus je zorgt dat je de kast na evtueel plamuren helemaal in een goudverf (gespoten) hebt staan dit moet een terpentine verdunbare verf zijn.
Minimaal twee dagen later breng je er een vernislaag op aan en een tot twee uur later breng je op de nog klevende vernis een latex muurverf aan op kleur, in mijn geval donkerrood en maakt het met een föhn droog. De latex is immers eerder droog dan de vernis eronder zodat er een spanning ontstaat in de latexlaag die dan open gaat barsten. Het beste kun je minimaal enkele dagen wachten alvorens je een laatste laag met verdunde blanke lak aan gaat brengen om enige glans te verkrijgen want de latex is immer krijtmat en je hebt wat meer bescherming. De barsten in het Craquelé worden breder als je sneller de latex op de nog klevende vernis aanbrengt.
Gewoon eens proberen.
Hans van Kampen
Je kunt eerst de exacte plaats van de biezen opmeten. Wanneer je de kast helemaal kaal gemaakt hebt (inclusief de biezen) en voorbewerkt hebt, om deze opnieuw in de vernis of blanke lak te zetten, dan kun je, na de kast te hebben voorzien van een laag of twee vernis (de kast moet nog niet glimmen), de biezen weer op de kast aanbrengen met goudkleurige verf (kan met een biezentrekker, maar ook d.m.v. het afplakken naast de plaatsen van de biezen en deze biezen aan te brengen met een klein verfrolletje). Daarna gelijk het afplakband weer verwijderen. Desnoods probeer je dit uit op een stukje (afval) hout. Daarna kun je de rest van de lagen vernis/blanke lak aanbrengen.
Alco Bouwense
Bij de echte verfspecialist kun je zogenaamde biezentrekkers kopen. Met verschillende diktes wieltjes kun je de dikte van de streep kiezen. Oppassen dat de goudverf niet fout gaat reageren met de later op te brengen lak. Dus de oplosstoffen goed vergelijken. Ook kun je een goudstrip (1,5 tot 2 mm) op de radio bevestigen. Strips niet lijmen. Gewoon over een dun laagje lak gelegd, plakken ze vanzelf (en lossen ze ook niet op). Wel even een paar keer controleren of alles op z'n plaats blijft. Het mag ook matgoud- of matkoper-kleur zijn, want door de latere laklagen begint al die "kitsch" toch al heel gauw te glimmen. Deze strip komt onder de lak, dus af en toe de lak flink schuren om op het laatst de strip niet meer te kunnen voelen. Ook met een witte strip of verf een streep maken gaat prima. Als er toch een donkergekleurde lak overheen komt: een witte streep in combinatie met bruine lak, geeft een goudkleurige streep te zien.
Ben Dijkman
Houtnerf schilderen, net als marmeren, is een kunst die alleen een deskundige
vakman kan uitvoeren. Voor een leek is dat niet te doen. Ik heb lang geleden
iemand een houten schoorsteenmantel zien marmeren. Het lijkt o zo eenvoudig,
maar ik mocht ook een poging wagen op een stuk afvalhout. Dat werd dus helemaal
niks. Het beste in dit geval is op zoek gaan naar een andere kast.
Ed van der Weele
Algemeen
Op de website van Paul Stenning staat veel informatie over het restaureren van oude radio's. Ook een hoofdstuk over het lakken van kasten.
Ed van der Weele
Voor het lakken van de meeste Philipskasten gebruikte men kleurbeitsen, in combinatie met blanke cellulose lak. Bijvoorbeeld de Philips 990X uit een vroege serie (de latere typen, met hoger serienummer werden minder mooi gelakt). Bij dit toestel hadden de beide zijkanten een donkere mahonie tint. De binnenste randen langs het doek plus de bovenkant zijn weer niet gekleurd. Tot slot loopt een lichte teakkleurige strook langs de onderste rand (waar ook de toonregelaar, en de kortegolffijnregelaar doorgestoken zit). Op een geheel afgebeten, en goed ontvette kast kun je met waterbeits vrij eenvoudig deze oorspronkelijke kleuren weer aanbrengen, vaak meerdere lagen. Wat niet gekleurd moet worden, plak je gewoon af. Goed laten drogen, en dan maar aflakken. Of natuurlijk spuiten. Als de laag dik genoeg is, polijsten. Een eenvoudige (lees snelle) methode bestaat niet! Tenminste niet als het de bedoeling is de gerestaureerde radiokast zijn oorspronkelijke uiterlijk weer terug te geven. Daar gaat het mijns inziens toch om. Veel toestellen welke ik gezien heb, waren na de "restauratie" vrijwel egaal van kleur geworden. Men had in zo'n geval de kast domweg afgeschuurd, natuurlijk op verschillende plaatsen door het fineer heen. En met blanke lak weer opgeschilderd. Alle kleurstellingen (die voor een groot deel het karakter van een radiokast bepalen) waren bijna verdwenen. In zo'n geval had men er beter vanaf gebleven. Schuren is uit den boze als het niet vakkundig gebeurt. Je schuurt heel gemakkelijk door het dunne fineer heen. Dan is de kast voorgoed naar de haaien. Afbijten heeft mijn voorkeur.
Nico den Haak
Het op kleur brengen kan met in water oplosbare poederbeits, deze is er in vele kleurvarianten. De
verschillende kleurvlakken apart inkleuren met een dot lappen of fijne kwast. Het
geheel laten drogen en herhalen tot tevredenheid. Voor kleur egalisatie
eventueel opnieuw af nemen met ammoniak en laten drogen.
Nu is de kast klaar om voor de eerste keer gespoten te worden met verdunde
cellulose lak ongeveer 1:4 deel thinner 3:4 deel lak. Het geheel minstens 24 uur
laten drogen en opnieuw licht schuren en af nemen met weinig ammoniak. Opnieuw
spuiten met verdunde lak en schuren, en daar na nog 2 keer onverdund spuiten en
schuren. En klaar is de kast.
Andere methoden, zoals het gebruik van bootlak, wat ik erg lelijk vind, zie je wel
vaker. En ook
kant en klare kleur lak/beits zie je wel eens op de radio's zitten maar ook dat
geeft niet het gewenste resultaat.
Je kunt voor het lakken van kasten ook schellak in spuitbusvorm gebruiken. Het voordeel van schellak is dat het waterdun is, heel snel droog is, en goed te polijsten.
Paul Wennekes, Marco van As
Ik gebruik altijd CetaBever Antiekbeits, maar andere merken
waterbeits zijn ook geschikt. Hiermee kleur je alleen het hout (er ontstaat dus
geen voelbare laag). De kleur wordt bepaald door de kleur van de beits en het
aantal lagen dat je aanbrengt. Hierna kun je aflakken met een transparante lak
of vernis. Let wel op dat het ongelakte hout (dus ook na het beitsen) veel
lichter is dan de gelakte kast. De kleur die de kast krijgt komt goed overeen
met de kleur de je ziet als de beits nog nat is. Voor ongebeitst hout kun je de
kleur controleren door de kast nat te sproeien met een plantenspuit.
Otto Tuil
Ik zelf gebruik vaak vernis of jacht lak omdat deze op terpentine basis is en makkelijk te mengen met andere kleuren. Deze lakken moet je wel dun aanbrengen om een goed hard oppervlak te krijgen. Ze hebben het nadeel dat ze te zacht blijven bij het te dik opbrengen. Brons- en goudkleurige verf is altijd mooier om te spuiten en daarna te lakken mat of glans. Schuren met fijn schuurpapier. Het ligt er aan hoe mooi het oppervlak is geworden na het spuiten. Na de eerste laag gebruik ik 280 tot 500 daarna 1.000 tot 1.500.
Arjen
Ik gebruik de auto spuiter methode: de kast ontvetten met wasbenzine of ontvetter. schuren met droog schuur papier 280. De blanke laklaag verwijder ik door het schuren helemaal tot op het fineer. Beschadigde delen met kneedbaar hout (na het schuren) opvullen. Het kneedbaar hout eerst zoveel mogelijk met de beits vermengen die je later op de kast wil gebruiken (op kleur brengen) en lang laten drogen en de kneedbaar hout plekken voorzichtig met droog 280 schuren. Niet meer ontvetten na het schuren, de wasbenzine of ontvetter wordt dan opgenomen in de fineer, en dat kan problemen geven na het aflakken.
De kleurbeits in dunne lagen spuiten en na het drogen al naar gelang nog eens
spuiten. Als de beits droog is met waterproof 1000 heel losjes naschuren,
(droog) de kast ontstoffen (kleefdoek) en afspuiten met blanke (auto-)lak. De
glans wordt als het goed is te blingbling, maar als je na een paar dagen poetst
met een grovere poets wordt het iets doffer en lijkt het op origineel. Auto
blanke lak is kras vast maar op hout of fineer verdraagt het op de lange duur
geen water. Het laat dan los. Dus geen vaasjes met bloemen op de kast plaatsen
of in een vochtige omgeving plaatsen.
Jaap Wees
Mijn werkwijze was als volgt. Eerst de oude lak met afbijt verwijderd, daarna het residu van de afbijt geneutraliseerd met een oplossing van groene (zachte) zeep en toen de kast een paar keer goed afgewassen met lauw schoon water. Het fineer egaal geschuurd met fijn en zeer fijn (1000) schuurpapier.
De beschadigingen in het fineer gerepareerd met "vloeibaar hout" en de reparaties opnieuw geschuurd. Resterend stof verwijderd met een klam-vochtige (niet pluizende) doek. Met waterbeits (gewoon vloeibaar uit een blikje, te koop in de DHZ-winkel) de kast op kleur gebracht. Geen strepen, maar wel een kleurverschil op de plaatsen waar het "vloeibaar hout" was aangebracht. Omdat ik met een vrij lichte kleur beits was begonnen kon ik nog correcties aanbrengen door - na droging - een tweede laag beits op te brengen. De reparatieplekken heb ik helaas nooit helemáál goed op kleur kunnen krijgen.
Nadat de kleur mij goed leek, heb ik de kast héél licht nageschuurd om de
opstaande houtvezels te verwijderen. Wéér een klam-vochtige doek eroverheen om
het stof te verwijderen. En toen . . . . . . maakte ik een grote fout. Ik had
uitgezocht dat de oorspronkelijke lak cellulose lak was geweest. Dús moest de
nieuwe lak óók cellulose lak worden. Had ik dát maar nóóit besloten.
Cellulose lak droogt zó snel dat het met de kwast of de roller niet te
verwerken is. Na een keer of acht lakken, bijna geheel afschuren, en opnieuw
lakken, kon het resultaat er mee door. Maar tevreden was ik nog lang niet. IK
zag nog steeds strepen. Gelukkig waren ze op het eerste oog niet te zien. De
moraal van dit verhaal: voor mij nooit meer cellulose lak.
Ed van der Weele
Mijn methode vanaf een compleet kale en gladgeschuurde kast is als volgt:
Aflakken:
Iedere laag meer lak gebruiken totdat je ongeveer zeven eetlepels op ¼ potje hebt. Zorg iedere keer dat je geen druipers op aan de onderkant van de zijde krijgt die nat is, deze kun je altijd even met je vinger of de kwast weghalen. Wanneer de kast glimt na drogen is hij klaar, maar dat zie je vanzelf wel.
Gebruik deze lak niet onverdund, het is dik spul waarbij je de verfstreken
ziet zitten. Als je verdund op bovenstaand manier krijg je uiteindelijk een
oppervlak dat spiegelglad is, zonderblaasjes of kwaststreken. De lak is
betaalbaar en de rest huis-tuin-en-keukenspul.
Hoe meer lagen lak, hoe meer glans. Je koopt hoogglanslak, maar door het aantal
lagen bepaald je zelf hoe hoog die glans is.
Ik heb op deze manier een paar kasten gedaan, en werkt uitstekend naar mijn smaak. Zie onderstaande foto's.
|
|
(foto's: Erwin) |
|
|
|
Het spuiten van kasten moet je echt bedreven in zijn, anders krijg je gauw
oneffen oppervlakten. De all-in-one lak, vaak op acrylbasis is verre van
geschikt voor spullen van enige waarde, gebruik dit spul dan ook niet. Heel veel
succes, en het kan haast niet mislukken.
Erwin
| Het is duidelijk een kwestie van oefenen je kunt
nog zulke dure materialen hebben of de fijnste methodes, het gaat om het
stukje vakmanschap. Lukt het je niet dan laat je het gewoon doen is mijn
mening. Of anders net zolang oefenen tot het ineens wel lukt. Ik heb eens
een lentebode laten lakken door een overbuurman die schilder is. De
materialen waren het normaalste wat je überhaupt bij de Gamma kunt vinden
en het resultaat was toppie. En je raad het al gewoon met de losse hand en
de kwast..
Achim
|
 (foto: Achim) |
Je moet onderscheid maken tussen het op kleur brengen van het hout, het lakken en de afwerking. Op kleur brengen kun je doen met een waterbeits, dit gaat prima met een kwast. Waterbeits is een poeder (in allerlei kleuren verkrijgbaar) dat je eerst oplost in water. Het is alleen geschikt voor blank hout en is lichtecht.
Wanneer je een moderne doe-het-zelf beits met een kwast opbrengt krijg je strepen. Zelfs medewerkers van de bekende doe-het-zelf programma's op de TV slagen er niet in om hiermee egaal te beitsen.
Voor het lakken gebruik je een moderne spuitlak, altijd blank glanzend. Spuitbus gaat na wat oefenen ook goed.
Een goede afwerklaag kan bestaan uit een heel dun laagje politoer, opgebracht met een kwast en met een dot verder uitgewerkt. Hier over heen breng je een dunne harde waslaag aan. Wanneer er ruimte zit tussen de randen van het fineer moet je dat eerst opvullen, b.v. met vloeibaar hout.
Er bestaat niet één manier om een kast te lakken, er zijn vast mensen die het anders doen. Hieronder een artikel uit het Philips maandblad van augustus 1958 over het lakken van kasten.
(scan: John Hupse)
John Hupse
De ervaringen (en mijn kennis als huisschilder) zal ik op het forum publiceren en er dan zoveel mogelijk praktische tips bij geven en tegelijk een aantal hardnekkige misverstanden uit de weg ruimen. Niet dat ik de expert van Nederland ben, maar omdat ik het erg leuk vind om oude meubels te restaureren, en nu dus ook radio's, en daar veel ervaring mee heb, zal ik het hele verslag met foto's publiceren zodat ook anderen er misschien iets aan kunnen hebben.
Hier de eerste tips:
Herman van Boxtel
Een heel discutabel onderwerp. Pas op wanneer je een toestel afbijt, eerst uitzoeken of, en hoe ze oorspronkelijk gekleurd was. Zelf heb ik regelmatig wat uitgezocht op het gebied van Philips radio's, en daar zit onderling (ook tussen gelijke typen) nogal eens wat verschil in. Het land van herkomst maakt soms ook verschil. Zelf maak ik goede foto's van dichtbij voordat de radio afgebeten word. Goede aanwijzingen voor wat de oorspronkelijke kleur betreft, vind je achter knoppen, sierrandjes, achter schaalkapranden etc. Zonlicht verbleekt de kleurstof die voor het aflakken werd gebruikt, en achter ornamenten e.d. kwam immers geen zon.
(foto: Nico den Haak)
Een veelvoorkomende fout is wel dat een radio na een grondige afbijtbeurt enkel blank gelakt (of iets anders) wordt. Terwijl oorspronkelijk in veel gevallen de diverse panelen vooraf met waterbeits gekleurd waren. Het eindresultaat is een qua kleur dan veel blekere radio, met weinig contrasten. Net of ze tientallen jaren in de zon heeft gestaan. Ik vind dat zonde, hoe fraai het eindresultaat verder ook geworden is. Je bent dan letterlijk een deel van de (kleur)uitstraling kwijt. Juist de verschillende kleuren op een radio geven de aparte sfeer. Veel tijd gaat zitten in de juiste voorbereiding.
Denk eens aan een Philips 850A. De bovenkant (van de Nederlandse uitvoering), is heel donkerbruin, met in de verte ietsje donker mahonie erdoor. De zij en voorkant zijn een mengsel van noten en een vleugje donker mahoniebeits. Het paneel rond de knoppen heeft dezelfde kleur als de bovenkant, en de voet van deze majestueuze radio is ebbenzwart. Meerdere kleuren dus, en stel je eens voor wat er van geworden zou zijn indien de radio gewoon blank over gelakt zou worden. Een toestel zonder kraak of smaak.
Een aanwijzing komt vaak naar voren tijdens de laatste fase van het afbijten. Op een gegeven moment heb je alle lak er wel zo'n beetje af, maar wanneer je tenslotte de boel met een doek ontvet, krijgt de doek een noten (of een andere)kleur. De kast wordt dan steeds bleker tijdens het ontvetten, een aanwijzing dat je de kleurlaag aan het verwijderen bent. Het kan moeilijk anders. Het is zaak om dus vooraf goede kleurdetails van je toestel te weten.
Je moet daarbij niet over één nachtje ijs gaan. Veel toestellen zijn door de zon verbleekt. Een gelakte radio kleurt meestal niet donkerder in de loop der jaren. Een toestel kan natuurlijk wel donkerder worden door rook of roetaanslag, maar dat poets je er meestal zo af. Ik heb hier een Siera 99X staan die erg donker is geworden, maar dat is gewoon aanslag op de buitenkant. Ikzelf bekijk meestal meerdere radio's van medeverzamelaars, die nog niet zijn over gelakt. Wat opvalt is dat er tussen dezelfde radio's uit een serie er vaak kleurnuance verschillen zijn. Je krijgt dan een goed idee over de te volgen koers.
Een Philips 990X is een extreem voorbeeld. De radio's uit de beginserie waren zeer fraai gekleurd en gefineerd met veel tekening, de hogere series hebben een totaal andere kleuring aan de zijkant, en uitermate simpel fineer aan de voor en bovenkant gekregen. Eerste serie heeft bijvoorbeeld mahonie zijkanten, terwijl de radio's uit de crisistijd gewone bruine zijkanten kregen. Dit zijn dan de meest in het oog springende verschillen. Er zijn dus nogal wat haken en ogen, er kan veel "mis" gaan. Hoewel, vaak is het ook een kwestie van eigen smaak. Het hoeft ook niet altijd precies origineel te zijn, hoofdzaak is dat je er zelf tevreden over bent.
Nico den Haak
Ik gebruik nu hoogglans want de andere zijn nogal dof en de radio's van vroeger blonken ook mooi. Ik gebruik nu Boss, een Belgisch merk dat redelijk goed meevalt qua kwaliteit en verkrijgbaarheid in verschillende tinten (voor als je radio's met een donkere lak moet doen). Je kunt het vernissen het best doen bij warm en droog weer, dan droogt het mooier en ook beter. De eerste lagen doe ik met een borstel en pas wanneer de vernis helemaal glad is breng ik de laatste laag aan met een spuit zodat er geen tranen zijn zoals met de borstel snel gebeurd. Een mooi resultaat vereist veel werk.
Bart Knoll
Radiobell: doet het weer en ik ben begonnen met de kast. Die zag er niet al te netjes uit. Ik heb de lak verwijderd met verfafbijt. Daarna heb ik de kast afgedaan met terpetine, zoals de gebruiksaanwijzing op het blik verfafbijt aangaf. De kast is nu helemaal schoon, maar er zijn wel wat vlekken te zien. Zie foto:
(foto: Piet Blaas)
Moet ik dat er ook afhalen? En hoe dan? Is dat een kwestie van schuren, of mag dit blijven zitten en zie je er straks misschien niets meer van? Die vlekken waren niet te zien toen de lak er nog op zat.
Als je met een met terpentine nat gemaakt doek het hout helemaal nat maakt, dan gaat de kast er ongeveer zo uit zien zolang de kast nog nat is. Die truc is voor mij altijd een goed indicatie gebleken.
Otto Tuil
Er zit nog lak in het fineer en op sommige plaatsen is hij niet helemaal kaal. Gewoon nog eenmaal met afbijt lijkt mij het beste. Even goed afdoen met water en als hij opgedroogd is met peut (terpentine) insmeren dan gaat de scherpte van het afbijt eraf. Op dat moment heb je wel ruw fineerwerk en dien je dat met wat fijn schuurpapier te bewerken.
Voor het op kleur brengen van de kast ga je naar een goede verfwinkel. Daar verkopen ze beitsen (ook pigmenten genoemd) en kun je aan de hand van voorbeelden de gewenste kleur uitzoeken .
Als je hem gebeitst heb mag je er daarna niet meer met water aankomen, want anders krijg je toch weer vlekken. Als je de beits heb laten opdrogen staat, en zo noemen ze dat, je fineer open. Dan is het wel zaak om er toch een heel fijn dood schuurpapiertje over te halen en zo dat je niet door de beitslaag heen gaat. Doe je dit niet, dan blijft de zaak ruw te noemen. Vooral als je gaat spuiten. Want dan is de laklaag die je er op spuit meestal nogal dun te noemen.
Zorg in elk geval wel dat de vlekken weg zijn, want (weet ik uit ervaring), als je gaat lakken worden ze heel erg zichtbaar. Zeker als je blanke lak gaat gebruiken. Er kan ook nog sprake zijn van verschillende laksoorten en zelfs zo dat de een de ander niet verdraagt. Dat zie je dan op de plek waar nog licht lak zit. Dan gaat het "schulpen", je weet niet wat je ziet op dat moment. Ook het schuren aan kasten doe ik niet graag het fineer is al eens bewerkt en je haalt er enkel maar meer af tot dat het op is en dan ben je verder van huis.
Om de kleur van het fineer vooraf te kunnen zien kan je ook de kast licht met
water nat maken
meestal geeft dan het fineer zijn ware kleur aan, het hoeft geen peut en of terpentine
te zijn. Wat deze stoffen wel als voordeel hebben is dat ze de scherpte (de
bijtende stof) dus neutraliseren van de achter gebleven afbijt.
Jan Verdijk
Ik heb de kast nogmaals (enkele malen) met de verfafbijt behandeld. En inderdaad, het ziet er nu veel beter uit. Ja, je moet het een keer gezien en meegemaakt hebben.
Wat rest zijn wat donkere strepen links op de bovenkant van de kast.
(foto's: Piet Blaas)
Hier nog wat een doen of maar zo laten? De strepen volgen precies de nerven van het hout, dus eigenlijk stoort me het niet.
Je zou het nog eens met ontweringswater kunnen proberen. Dat is niet al te agressief, maar geeft wel resultaat. Ik heb er diverse stoelzittingen en leuningen weer mee in originele staat gekregen. Wel met water naspoelen.
Willem van der Most
Mogelijk heeft op de plek die is hebt uitvergroot weinig lak gezeten, want het oogt alsof de nerven enigszins door het water zijn aangetast. Daar is niet meer tegen te schuren, want dat is dan "door en door". Het valt ook niet zo geweldig op. En iets wat je niet stoort daar moet je niets meer aan doen. De nerf staat daar wat meer open er is geen eer meer te behalen .
Jan Verdijk
Een bus zwarte krimplak (Wrinkle Finish) is te koop via de site "Antique Electronic Supply", voor $6,95. Je zit wel vast aan verzendkosten en factuurkosten. Ook via een site van auto oldtimers (Wrinkle Plus).
Er zijn ook auto restauratiebedrijven die zelf een recepten hebben om deze lak te maken.
De Praxis heeft een breed assortiment aan rare lakken in spuitbus en gewone bus.
Ik heb ook een paar bussen "apparatenlak" gezien waarvan er één erg
op die rimpel- of krimplak leek.
Een idee?
Gidi Verheijen, Ben Dijkman, Arie Schets, Onno M.,
"Krimplak" heet dit spul. Even "Googelen" en op een site met(antieke) auto revisie materialen uit Middelburg is dat spul in een spuitbus te koop. Ook is het te koop bij "JP car colour" in Roosendaal. Niet echt goedkoop. Er is heel erg moeilijk goed mee te werken heb ik ervaren. De eerste laag moet je egaal opspuiten en 10 minuten laten drogen. (Dat is nog geen punt). Dan direct de tweede laag eveneens egaal opbrengen. Dat is vreselijk lastig want de zwarte (eerste) laag is nog steeds erg glimmend en dus niet te onderscheiden van de tweede laag. Gokken maar dus. Dat gaat als je niet een ervaren spuiter bent dan ook geheid mis. Uren en uren later komt pas het rimpeleffect. Dan kun je ellende pas zien. Want al jou spuitfouten komen ongenadig aan het licht: hele vieze grove rimpels hier, geen enkele rimpel daar en hele fijne rimpeltjes weer elders. Nee het kost je echt een spuitbus om mee te experimenteren, voordat je er een beetje feeling voor krijgt is mijn bikkelharde ervaring. Het schijnt nog moeilijker te werken dan parelmoer effect lakken. De intensiteit van het rimpel effect is namelijk afhankelijk van de laagdikte. De volgende keer zal ik het dan ook uitbesteden aan iemand die echt veel spuitervaring heeft.
Ben Dijkman, Wouter Nieuwlaat
Ik geef de voorkeur aan kwasten. Met een platte, goede kwast meerdere lagen
opbrengen. Tussentijds steeds met waterproof vlak maken door m.b.v. schuurpapier
om een houtje, zodat het echt vlak wordt. (Niet te royaal zijn met het water
hoor). Heel bewerkelijk, dat wel. Maar ik ben niet zo enthousiast over spuiten
(spuitnevel).
Als laatste goed waterproof schuren en eindigen met de fijnste schuurpapier dat
je kunt krijgen (liefst boven nr. 1000). Daarna ga ik de boel met Commandant en
polijstpasta polijsten. Veel werk, maar m.i. veel schoner en voor mij beter te
controleren.
Even de nadelen die mij tot kwasten brengen op een rijtje:
Auke Kieffer
Ik gebruik zowel een kwast als de spuitbus. Het bijkleuren van een houten
kast gaat vaak het beste met een kwast, omdat je daarmee veel beter plaatselijk
wat meer of minder kleur kunt opzetten. Voor kleinere vlekken of strepen werkt
een viltstift heel goed. Voor het aanbrengen van de toplaag (meestal blanke
glanslak) gebruik ik de spuitbus, omdat je daarmee (na wat oefenen) snel een
perfect glad oppervlak krijgt. Met de kwast kom je ook wel in de buurt, maar dat
is toch wel wat lastiger. Daarom worden auto's ook meestal gespoten en niet
gelakt met een kwast. In mijn beleving zijn voor de toplaag van een een radio
twee dunne lagen meestal voldoende. Ik weet dat anderen hier anders over denken.
Het nadeel van spuiten is dat je de zaak goed moet afplakken en er voor moet
waken dat je de rest van het meubilair, wanden en vloer niet meespuit. Niet
iedereen heeft een spuitcabine.
Als de gespoten laklaag te perfect is (b.v. te glimmend) dan kan je er nog een
hele dunne laag politoer overheen zetten, dat geeft een wat levendiger
oppervlak. In alle gevallen afwerken met een laagje harde was.
John Hupse
Ik geef er de voorkeur aan om het lakwerk af te werken met bijenwas met terpentine. Door de terpentine wordt elke laksoort, dus ook politoer, dof. Politoer werk je eigenlijk niet af met harde was, maar met zuivere paraffine olie. Dit is doelmatig voor glansbevordering.
Als je laksoorten een zijdeglans wenst te geven doe je dat met puimsteenpoeder en een hele zachte stoffer. Maar ook dat doe je niet in de huiskamer.
Het klopt helemaal dat je met politoer alleen een oppervlak behoorlijk glimmend kunt krijgen. Ik gebruik voor het glad en glimmend maken van een radiokast toch liever "normale" lak. Eigenlijk om twee redenen: de meeste radiokasten waren oorspronkelijk ook voorzien van een laagje synthetische lak, en een synthetische laklaag beschermt wat beter tegen gemorste vloeistoffen. Daarbovenop gebruik ik soms een laagje politoer om de zaak wat meer "levend" te krijgen, niet om de glans te verhogen, integendeel. Paraffineolie heb ik uitgeprobeerd, de glans is onovertroffen, maar het vereist meer onderhoud. Er moet inderdaad niet te veel terpentine in de was zitten, vandaar mijn voorkeur voor de "harde" soort. Overigens is mijn werkwijze natuurlijk niet alleen zaligmakend.
John Hupse
Ik heb een tijdje in een verfspuiterij gewerkt en kan je uit ervaring vertellen dat verf spuiten makkelijker lijkt dan het is. Met een spuitbus gaat het in de regel prima, de hoeveelheid die hieruit komt is niet te groot, bij een verfspuit wel. Bovendien moet je de verf op dikte brengen voor je deze kunt spuiten. Dit is te meten met een "duncup" meter (ziet eruit als een raar soort trechter en door de tijd te meten weet je de dikte). Mooi, maar dan zit je ook nog met de nozzle die je op de verfspuit hebt staan: er zijn verschillende maten voor verschillende doeleinden en ook de verfdikte moet hierop worden aangepast. Kortom veel te moeilijk.
Wat dan wel?: een spuitbus. Ik heb prima ervaring met het merk Motip. Probeer de lagen zo dun mogelijk te houden, beter acht dunne lagen als drie dikke. Tussen de eerste drie á vier lagen goed laten drogen en opnieuw schuren. De laatste lagen kort na elkaar opbrengen als de lak nog "pikt" d.w.z. de lak is aan het drogen en plakt nog juist een beetje.
Leo Snoeren
Het aanschaffen van een compressor met zgn. verfspuit zal ik zeker niet doen wanneer je geen ervaring hebt met spuiten. De hoeveelheid lak is vele malen groter dan bij een spuitbus, ik bedoel te zeggen dat wanneer je je "spuit" aanzet er dan veel meer lak gespoten wordt dan bij een spuitbus in de zelfde tijd. Het netjes en egaal verwerken van de lak is dan nog moeilijker. Laat ik het helemaal niet hebben over de juiste druk e.d. Ook het oppervlak wat je moet spuiten is belangrijk, lange smalle delen zijn makkelijk te doen met een spuitbus. Grotere oppervlakke zijn veel moeilijker. Wanneer je de gespoten lak niet genoeg vind glanzen kan je deze makkelijk met een poetsmiddel ophalen. Het omgekeerde kan ook voorkomen, wanneer er te veel glans is wil ik deze nog wel eens een beetje dof poetsen met Commandant 4.
Ook heb ik met verschillende merken spuitbussen gewerkt en sommige daarvan werkte echt op mijn zenuwen, er was soms niet mee te werken. De beste ervaring heb ik ook met het merk Motip. Hoe je het beste met met een spuitbus (verfspuit) kan omgaan is even oefenen. Het is wel erg belangrijk dat je rustig je bewegingen maakt, de spuitnorzel richting de achterkant van je baan die je trekt. Bij het keren van de baan is het van groot belang dat je je knop even los laat. Je staat op het keerpunt natuurlijk even stil dus daar zal anders dubbel zo veel lak komen, met als gevolg een fijne druiper. Ook het opbouwen van de lak is erg belangrijk, spuit rustig je lagen er op en laat het na een laag of drie een half uurtje rusten. Daarna kan je er nog een laag of drie overheen spuiten tot het gewenste resultaat. Met wat oefenen en een niet te koude spuitbus zal het je zeker moeten lukken.
Martin van der Struijs
(foto: Roland van Dongen)
Als je de radiokast meeneemt naar een auto-onderdelen zaak of goed
gesorteerde verfwinkel, dan kun je zeker wel de juiste kleur in een spuitbus
vinden. Houd er rekening mee dat de verf op de kast wel iets doffer/donkerder
geworden is. Schuren zou ik pas op het laatst doen: eerst met afbijt de oude
verf er afhalen en dan met waterproof naschuren. Pas wel op met afbijt,daar dit
goedje plastic onderdelen vernaggelt: het plastic smelt a.h.w. zo weg. Wel even
dus apart met de kast en afbijt gaan zitten werken. Ik heb vaker kasten
overgespoten, met een zeer goed eind resultaat.
Mocht je onverhoopt een "zakker" spuiten...geen paniek, want door de
kast even in allerlei richtingen te draaien kun je die zakker a.h.w. wel weg/uit
laten vloeien. Na droging is dit meestal (bijna) niet meer te zien. Na een
tweede spuitbeurt is dat zeker helemaal weg. Om zakkers zoveel mogelijk te
voorkomen, kun je de kast de eerste keer alleen even een keertje heel,heel
lichtjes voornevelen,waardoor de oppervlakte een beetje ruw word van de
verfnevel.
Wel belangrijk zijn 3 dingen:
Zo moet het lukken. Heb geen haast en probeer niet de kast in één keer goed gespoten te krijgen, maar doe liever een paar keer vaker.
Ben Dijkman
Als de beschadigingen niet te groot zijn, kun je de kast ook met die auto lak
stiften (juiste kleur zoeken) bijwerken en dan met Commandant 4 egaal poetsen
zodat je niet ziet dat er geverfd is. Eventueel kan het ook met een spuitbus; en
goed vernevelen. Verder weer polijsten met Commandant 4. Eigenlijk de zelfde
behandeling als je op je auto een krasje hebt. De foto toont echter behoorlijke
schade aan de lak.
Uitkasten en schuren/spuiten lijkt hier de juiste oplossing.
Spuiten is vrij simpel. Eerst de losse hoekjes en dergelijke kleuren. Dan van
links naar rechts banen trekken
dan van boven naar beneden over de vlakken. De bochten die je maakt met de
spuitbus altijd buiten je project laten plaatsvinden Ook het stoppen naast je
project. Niet te dik en juiste temperatuur. Vooral gelijkmatig bewegen en goede
afstand iets van 20-30cm (staat op de bus). Let op dat de spuitmond geen
druppels gaat vertonen. Na gebruik spuitbus op zijn kop houden en even door
luchten. Dan kun je de bus een volgende keer weer gebruiken. Lees eens wat over carrosserie
spuit werk op het internet.
Om de originele kleur terug te vinden, kun je eerst een deel poetsen. Daarmee haal je de (verweerde) toplaag lichtjes weg heb je alweer meer de originele kleur.
Maurice Hamm
Inmiddels is de radio opnieuw gespoten, hetgeen tot het volgende voortreffelijke resultaat heeft geleid:
(foto: Roland van Dongen)
De werkwijze was als volgt. Ik heb de kast eerst grondig
geschuurd met schuurpapier korrel 400 (erg fijn dus), waarna ik hem goed heb
afgeplakt. Hierna is hij voorzien van een eerste laag verf, die na drogen is
geschuurd. Daarna is er een tweede laag opgegaan, waar dus dit resultaat is
uitgekomen.
Roland van Dongen
Philips BX290U
|
|
|
(afbeeldingen: Chris Dagelet)
Boven foto's van de radio vóór en nadat hij gespoten is. Ik heb de kast met waterproof 1000 geschuurd dus niet helemaal kaal gehaald, daarna afgenomen met aceton. Vervolgens de kast licht voorgespoten met Motip autolak in de juiste kleur. Na vijf minuten drogen in twee vervolglagen afgespoten. Zo'n Motip spuitbus geeft een prima resultaat.
Chris Dagelet
Op zich is er met deze wijze van spuiten niets mis. Het nadeel is echter wel dat er in die spuitbussenlak meer verdunner dan lak zit waardoor de lak erg "waterig" is waardoor er bij het spuiten meer lak verneveld wordt dan je feitelijk op je werkstuk spuit. Een tweede nadeel is, dat deze laksoorten door hun zeer dunne laagjes vaak erg kwetsbaar zijn en makkelijk slijten of beschadigen. Ik vraag mij wel af waarmee deze kastjes vroeger gespoten zijn.
Paul Brouwer
Als je de spuitbus even een paar minuten echt goed door elkaar rammelt, valt die
waterigheid best mee is mijn ervaring. Minstens twee volle lagen is meestal
genoeg om een beetje body te krijgen. Wel verwarm ik de kast altijd even goed
(doch voorzichtig geleidelijk aan) voor met een föhn tot hij best wel
"nogal warm" is.
Ben Dijkman
Een te spuiten werkstuk moet glad, enigszins porreus en bij voorkeur warm te
zijn. Aangezien de druk in een spuitbus veel lager is dan jij met een compressor
in een spuitpistool kan krijgen, is de inhoud van een spuitbus dunner en
daardoor lichter en makkelijker te spuiten. Als je een klein blikje autolak
koopt en dit met 35% lakverdunner (is niet zomaar thinner), dat is dit met 3,5
tot 4 bar
perfect te spuiten. Eerste laag spuiten en 24 uur laten drogen. Daarna met
waterproof schuurpapier licht opschuren en weer laten dragen. De volgende dag
stofvrij maken en de tweede laag spuiten en rustig laten drogen.
Paul Brouwer
Dun "voornevelen" en na 5 minuten een eerste dekkend laklaagje aanbrengen is inderdaad de gouden truc om zakkers ( tranen, lopers) in het spuitwerk te voorkomen. Dan heeft de eerste laklak iets om zich aan vast te houden.
Hans Op den Camp
Ik heb tot nu toe twee kasten met de verfstripper gedaan. Denk er om: je moet wel gaan oefenen eerst hoor. Te lang op één plek houden betekent een onherroepelijke schroeiplek. Een bijkomend voordeel vind ik het feit dat de fineer ook weer vast geperst kan worden (mits verlijmd met beenderlijm). Nogmaals: ga wel eerst oefenen op een kast die in de fik mag. Wellicht bevalt je de methodiek niet....
Ik laat de stripper eerst goed op temperatuur komen. Anders heeft de oplopende temperatuur je na verloop van tijd bij de neus... Ik gebruik een verloopstuk dat uitmondt in een sleuf, zodat mooi een strook verwarmd kan worden. De verf steek ik van de kast af met een gloednieuwe braamloze platte steker. En.....geduld is ook hier wenselijk.
Auke Kieffer
In elk geval geen bandschuurmachine gebruiken. Dit is vragen om problemen. Bij dit werkje moet je niet op een uurtje kijken. Het beste kun je afbijt gebruiken. Afbijt afschrapen en schuren. Zelf schuur ik nooit met een machine met de hand. Dus zo hou je overzicht en de kans op onherstelbaar beschadiging is heel klein. M.a.w. geduld is een schone zaak.
Stef, Alco Bouwense
Ik heb intussen ook al aardig wat kasten schoon gemaakt. Ik gebruik hier het
afbijtmiddel van de Gamma voor. Dit ± 2% met water verdunnen (versterkt
de werking). Dit kan natuurlijk ook met andere merken; op sommige bussen afbijt
staat aangegeven dat je het kunt verdunnen voor een betere werking. Niet te
zuinig aanbrengen en 10 tot 15 minuten laten inwerken. Vervolgens met een
plaatmes (voorzichtig) de smurrie verwijderen. Indien nodig deze handeling
herhalen. Als de kast eenmaal schoon is, deze met terpentine goed schoonmaken en
vervolgens laten drogen.
Paul Brouwer, Hans van der Marel, Paul Brouwer
Geen klusje wat je even in een korte tijd doen moet en zou willen, ik denk ook echt dat een afbijtmiddel de beste methode is, dan maar vele malen insmeren (en geef het de tijd om het te laten inwerken) en tussentijds met een scherpe schrapper (met de houtnerf mee) afschrapen. Kijk uit met schuren want het hout zal wel een soort multiplex zijn (lagen) alwaar je gauw door de eerste houtlaag heen schuurt. Geen bandschuurmachine gebruiken want dan ben je zo door de eerste laag heen en je bent geneigd meer druk op de rand uit te oefenen met het gevolg een ronde kant waar je zo door de fineer heen bent. Kaal halen met afbijt, je mag ook een verf föhn gebruiken maar kijk uit voor donker gebrande plekken. Geheel met thinner ontvetten (buiten) en vervolgens schuren met de houtnerf mee liefs met de hand schuurpapier 150.
Hans van Kampen
Als je al een bandschuurmachine wilt gebruiken, probeer het dan eens voorzichtig aaiend met de bandschuurmachine. Mijn eerste poging ooit tegen glasharde lak deed de machine binnen twee seconden dwars door lak & fineer razen. Voor kleine oppervlakken een "powerfile", zijnde een B&D bandschuurmachine met een "bandbreedte" van ± 1,5 cm.
Frits van Mourik
Als de lak er werkelijk moeilijk af gaat, heb ik voor het verwijderen van vernis en verflagen van meubels, op aanraden van een collega op het werk reeds een paar maal Destop gebruikt. Dit is een goedje dat men gebruikt om verstopte afvoeren weer vrij te krijgen. Ik stond er versteld van. Na drie minuten viel de lak er bij manier van spreken gewoon af. Wel buitenshuis gebruiken, want de de dampen zijn giftig en zeer doordringend. Het is dus wel degelijk de beste verf en vernisstripper die ik ken.
De werkende stof is hoogstwaarschijnlijk natronloog, natriumhydroxide. Deze stof zit in consumentenproducten als calgon-(ontstopper) etc.. Doe hier voorzichtig mee. Het vreet in je kleren, al zie je dat pas na een paar dagen. Spoel in ieder geval de radio direct goed af met water (denk om spatten). Een vervelend iets van natronloog is dat de houtnerf krimpt, het "verbrand" als het ware, als je het er te lang op hebt laten zitten of als de concentratie vloeistof te groot is. Beter is naar mijn ervaring afbijt te gebruiken. Niet schuren etc. gewoon afbijt. Afbijt van de HEMA. Of afbijt van Cetabever voor het snelle resultaat. De afbijt van de HEMA is iets milieuvriendelijker en stinkt minder dan de afbijt van Cetabever. Met de Cetabever afbijt krijg je de verf er sneller af. Met de HEMA afbijt duurt het iets langer maar krijg je met meer veiligheid het zelfde resultaat.
Freddy, Jan Kootstra
Je kunt ook remolie gebruiken. Dit werkt, kijk maar rond de hoofdrem cylinder
bij oldtimers, maar dan wel dot-4 en niet de nieuwe silicone variant want die
werkt niet. En het spul trekt ook in het hout en is alleen te verwijderen met
spiritus, dus voor houten kasten volgens mij niet zo'n goed idee, maar voor
metaal geen probleem.
Willem, Dirk Jan
Ik heb twee brommers laten poedercoaten. Eén is super mooi geworden. Heel glad en mooi glimmend. Helaas hebben ze het frame niet goed van roest ontdaan voor het coaten, zodat er weer roest plekken onder de coating ontstaan. De andere heb ik daarom bij een ander bedrijf laten coaten. Deze is groen gecoat met een extra primer laag eronder. Aangezien ik er zeker van wilde zijn dat deze nooit meer gaat roesten. Helaas is deze coating veel minder mooi. Het is veel doffer en de coating is net een sinasappel huidje, allemaal deukjes.
Voor je het laat coaten, kijk dan even hoe de resultaten zijn bij het bedrijf dat je het laat doen. Is de coating mooi vlak en glimmend? Laat er eventueel een extra blanco coating overheen maken, hierdoor glimt het meer. Hou er rekening mee dat alle gaatjes waar schroeven in moeten ook behoorlijk dicht zullen zitten... Deze moet je even schoon snijden met een tap setje. Punten die als aarde gebruikt worden goed blank maken.
Coaten is meestal goedkoper dan laten spuiten. Coating kan meer hebben dan lak en beschadigt minder snel. Wanneer de coating echt goed is aangebracht ziet het er echt goed uit. Zorg dat ze het metaal goed kaal schuren. Spuiten is en blijft natuurlijk altijd net iets mooier.
Jonathan Hooft
Zoals al aangegeven: het resultaat "strak" is met poedercoaten wel te bereiken. Maar dan moet je een echte vakman hebben die goed de tijd neemt om de coating erop te zetten. Echter ook met de kwast kun je na vele jaartjes oefenen een strakke laag op een perfecte ondergrond zetten. Voor resultaat "superstrak" ben je toch aangewezen op wat een vakman met de verfspuit kan,
Als hobbyist met kwast of spuitbus kun je beide bovenstaande resultaten wel vergeten. Als mijn eigen spuitwerk predikaat "matig/redelijk" verdient, vind ik dat ik het al goed gedaan heb.
Het voordeel van poedercoaten ligt meer op een ander vlak dan het mooi. Zeker bij het restaureren van een oldtimer kun je vaak onovertroffen goede (degelijke) resultaten bereiken bij toepassing van een goede poedercoat op b.v. wielophangingen, assen en wat dies meer zij wat onder de brommer/motor/auto veel te lijden heeft van vuil, vocht en pekel. Voor zoiets als de kast van een oude radio, die geen van bovenstaande omstandigheden hoeft te verwachten, kun je het dus mooier en makkelijker op lakken houden.
Wouter Nieuwlaat
(foto: Martin van der Struijs)
Ik ben bezig met een Philips 2511 op te knappen. Ook de laklaag op mijn toestel was te ver heen, het radioframe was zelf in gevreten van de roest. Ik ben als volgt te werk gegaan:
Als eerste heb ik alles verwijderd wat aan het frame vast zat, vervolgens heb ik het frame laten glasstralen. Voor glasstralen heb ik gekozen omdat erg fijn is en geen onnodige schade toebrengt aan het frame. Daarna kwamen de roestpitten duidelijk naar voren, ik schrok er zelfs van hoe diep de roest zich inmiddels had ingevreten. Met deze ervaring en het frame ben ik vervolgens naar een autospuiterij gegaan en die hebben me geadviseerd om een zogenaamde pvc grondlaag te gebruiken. Deze pvc grondlaag zit er nu op en moet waterproef (korrel 800) geschuurd worden. Wanneer dat is gedaan volgt een tweede laag pvc grondlaag die ook weer netjes wordt glad geschuurd. Wanneer het frame weer helemaal glad is kan de lak erop. Ik laat dit toestel spuiten omdat het dan zeer mooi glanzend en strak word, iets wat je nooit met de kwast zal bereiken (anders zouden ze de auto's ook verven denk ik).
(foto: Martin van der Struijs)
En zo ziet het eindresultaat er uit: de Philips 2511. Na veel schuur en spuitwerk kan ik hem dan laten zien.
Martin van der Struijs
Moffelen en poedercoaten is ongeveer het zelfde. Ik gebruik dit alleen voor frames en minder zichtbare delen van oude motoren. Alles wat in het zicht komt (tank/spatborden) wordt gespoten. Ik heb eens een koplamp laten coaten, maar dit was zeer teleurstellend. Ik zou hem dus laten spuiten of lakken met de kwast en dunne lak.
Jos Mulder
Politoeren is het opbrengen van een speciale lak op een speciale manier. De
lak, het politoer, bestaat uit "schellak" (een harsachtige stof die door een of
andere bladluis wordt afgescheiden), opgelost in zo zuiver mogelijke alcohol
(spiritus is dus totaal ongeschikt). Veel radio's zijn echter niet gepolitoerd,
maar gespoten met (schel?-)lak. Hoe ouder de radio, hoe groter de kans dat hij
gepolitoerd is. Politoer is in diverse kleuren te
verkrijgen, van blank tot zwart (bijv. voor piano's). Het is geen spul dat ze
overal verkopen. De laatste keer dat ik het zag is al weer wat jaren geleden in
Den Haag, bij de fa. Stahlecker in de Boekhorststraat.
Als je het spul hebt dan wordt het pas echt moeilijk. Politoeren is een hele bewerkelijke techniek
waarbij schellak met een dot katoen op de het hout wordt aangebracht (in soms
wel 12 lagen). Na iedere laag volgde een polijstslag. Deze manier van lakken
vereist heel wat vakmanschap. Politoer behoort in een
draaiende beweging opgebracht te worden met een vochtige dot katoen. Als je het
goed doet krijg je een mooie vlakke en harde beschermingslaag op het hout.
Echter zonder jarenlange oefening lukt je dit nooit. Het oppervlak blijft dan
ongelijk en streperig en zelfs commandant is dan onvoldoende om het mooi
glanzend te krijgen. Je kunt politoer echter ook met een kwast opbrengen en dan
polijsten.
Mijn ervaring is dat deze technieken zo moeilijk zijn, dat experimenten met
moderne materialen gerechtvaardigd zijn. De antieke kast die ik jaren geleden
moest en zou politoeren, staat dan ook al weer jaren te pronken in de
polyurethaan.
Ziet de kast er nu anders/slechter uit? Neen, zelfs een antiekexpert kon op het
gezicht geen afwijkingen constateren. Het is natuurlijk wel mogelijk om te
ontdekken of het echte politoer betreft. Een klein druppeltje alcohol op het
politoer werkt er direct op in. Dit dus alleen op verdekte plaatsen doen en direct
afdrogen.
Ries Kruidenier , Marco van As
Als meubelrestaurateur politoer ik vaak en heb misschien wat informatie voor degenen die interesse hebben.
Lees verder ook eens het artikel van Henk van Lieshout “Uw
oude meubelen verdienen het onderhoud van toen”.
Naar mijn mening een perfect stuk en een goed naslagwerk.
Mocht je nog vragen hebben, dan kun je contact opnemen met Ben Bucx .
Ben Bucx
Schellak en andere ouderwetse houtbeschermingsartikelen zijn nog te krijgen bij o.a. de Verfzaak Muller, Marktstraat 34 te 9581 AB Musselkanaal, tel. (0599) 41 27 29. Zie ook dit artikel.
Lydeke Veldhuis
Een interessante verhandeling (in het engels) over politoeren is ook te vinden op de site van Milburn Guitars.
Marco van As
Schellak is blijkbaar moeilijk te verkrijgen. Wel ik heb nu een adres
gevonden waar ze dit wel nog hebben.Twee soorten: washoudend en niet-washoudend.
Potten van 1 kg of 5 kg. In schilfervorm of reeds voorgemengd. Volgens de
persoon kan hij leveren binnen 10 dagen na bestelling. Er zijn kleuren
verkrijgbaar als bona; komet; astra. Lemmon, orange en wit waren ook kleuren
welke verkrijgbaar zijn. Het adres:
www.vosschemie-brugge.com .
Freddy Vercruyce
Een tip voor het werken met schellak. Ik heb 20 gram schellak opgelost in 96% alcohol. Kreeg een mooie gele heldere vloeistof. Na aanbrengen is de oude historische radio als nieuw. Je moet er wel op letten dat je een goede soort schellak koopt en die is niet goedkoop: 100 gr. voor € 8,50, te verkrijgen bij de betere hobby winkel.
Jan Haagsma
Een gedegen handleiding voor politoeren en de samenstelling van politoer is te verkrijgen bij het Houtstudie Centrum voor het Technisch Onderwijs website: www.hcto.be of email: info@hcto.be .Vraag naar de syllabus nr 41, "Politoeren" door J.Heylen.
Hans Emmen
Tijdens mijn cursus politoeren kreeg ik volgende samenstelling : schellak : 150
- 200 gr per liter ethanol (min 96°) en eventueel 25 gr colofam. Enkele
uren tot dagen laten oplossen en het door een koffiefilter filteren.
Marc De Reyck
Enige tijd geleden volgde ik een cursus politoeren. Het is nu reeds mijn derde kast die ik onder handen genomen heb en hier is het resultaat. De lak is nu zo glad als zou je over glas wrijft. Nergens een onreinheid. Dit resultaat is nooit te verkrijgen met de kwast (althans niet bij mij ). Je kunt je er gewoon in spiegelen. De glans van politoer is warmer en dieper als van een gespoten kast (ook volgens mijn mening). Nu staat hij er gewoon bij als toendertijd in de etalage. Dit heeft mij wel 18 uur gekost om de kast in deze staat te krijgen. Maar dat vergeet je als je het resultaat ziet. Ik durf gerust zeggen dat ik er zelf enigszins fier op ben. Nu volgen er nog een paar kastjes.
(afbeeldingen: Freddy Vercruyce)
Deze morgen kwam het meest delicate werk aan bod n.l. het uitklaren van de kast. Je moet weten dat je tijdens het politoeren schellak, ethanol van zeer zuivere kwaliteit(minstens 90% ) en paraffine olie gebruikt. Na een nachtje rusten komt de olie terug aan het oppervlak en krijg je daardoor matte olievlekken. Deze moeten dus van de kast afgenomen worden. Wil je dit volgens de regels van de kunst doen moet dit gebeuren met zuivere ethanol. Maar ethanol lost dus ook de schellak op. Het is dus het subtiele evenwicht zoeken naar de juiste hoeveelheid ethanol op de uitklaarprop. Doe je teveel dan kan je de lak verbranden en kan je helemaal herbeginnen. Er bestaat nog wel een ander product waarmede je het vet kan wegnemen zonder dat je de lak kan verbranden maar daarmede kan je eventuele kleine foutjes die in het werk zijn geslopen helemaal niet herstellen. Met ethanol daarentegen kun je dat wel.
Freddy Vercruyce
Je komt het wel eens tegen, een gepolitoerde radiokast die net nog te mooi is om alles er af te strippen, maar ook weer net niet mooi genoeg om hem in die staat te laten. Vaak zijn het kleine oppervlakken waar schilfers schellak zijn verdwenen. Hoe dit te restaureren?
Eerst even wat theorie. Als we spreken over politoer, dan
hebben we het over een hars dat is opgelost in alcohol (bij voorkeur ethanol
96%). De meest voorkomende hars die hiervoor werd en wordt gebruikt is schellak
als hoofdbestanddeel, soms met bijvoeging van andere harssoorten.
Door de schellak op te lossen in alcohol ontstaat dus politoer. Bij verwerking vervliegt de alcohol en slaat de schellak neer. Hierdoor is het materiaal, de schellak, dus naar onze hand te zetten. Zo ging het in vroegere tijden en zo gaat het nu. Ook het materiaal dat gebruikt wordt is nog steeds hetzelfde. Mogelijk dat er nu wat andere harsen of kleurstoffen worden bijgevoegd en ik denk dat de kwaliteit wat minder is dan vroeger.
Bij politoeren is het van belang dat de breking van het licht op het voorwerp constant is. Als er een stuk uit is, is dit onderbroken en dus zichtbaar. Ook als het gevuld is, zoals hierna beschreven, kan dit zichtbaar blijven. Wanneer vervolgens echter nog een keer het hele vlak wordt afgepolitoerd, zal dit nagenoeg niet meer zichtbaar zijn.
Politoer blijft reageren op alcohol. Wanneer je een politoerlaag wilt verwijderen van je meubel, neem dan een lap, drenk deze in de alcohol en leg deze op het politoer. Je weekt het er dan zo af. Maar waarom zou je? De kasten zijn meestal gekleurd en er zit vakmanschap in het meubel. Met andere woorden om het oorspronkelijk resultaat terug te krijgen, ben je er niet alleen met het vernieuwen van de politoerlaag. Voor mij, als restaurateur, betekent dit dat ik respect moet hebben voor wat er is en dus de oorspronkelijke bewerking zo lang mogelijk in stand moet houden.
Politoer is dus redelijk makkelijk te verwijderen, maar het kan ook bijgewerkt worden. Van belang is daarbij om eerst vast te stellen hoe het zit met de grondlaag:
zit er nog fineer op;
heeft het fineer de goede kleur (maak het nat met alcohol, dan kun je dat zien door het te vergelijken met het gepolitoerde deel);
Als je het fineer moet bijkleuren, realiseer je dan dat spiritus
beits, alcoholbeits is en dus ook weer op lost met het politoer.
Stel dat het grondwerk goed is en je wil het afwerken met
politoer. Koop dan politoer die de kleur heeft die nu op je kast zit. Meestal is
dat licht oranje-achtig. Dat is namelijk de kleur van schellak als
basismateriaal die erg veel toegepast werd en wordt.
Als de schilfers van de beschadigde plekken er af zijn,
lijkt het mij een goede manier om deze te vullen met een druppel schellak. Dit
kun je aanbrengen met een zacht harig penseeltje. Strijk er elke dag een druppel
in, totdat je de gewenste laagdikte bereikt hebt. Bij voorkeur zo, dat het iets
bol staat ten opzichte van het omliggende politoer. Hierna polijst je het met
een fijn polijstmiddel. Gebruik als polijstmiddel puimsteen (dat is verkrijgbaar
in drie gradaties van fijnheid). Filter dit door een doek (een theedoek o.i.d.).
Strooi het puimsteen vervolgens op het object en voeg wat parrafineolie (of iets
wat er op lijkt) toe en draai zacht op de plek. Hiervoor kan een “bouchon”
worden gebruikt. Dat is één meter vilt, van 10 cm breed, ongeveer anderhalf
uur gekookt in lijnolie en daarna strak opgerold en vastgezet met een stevig
touwtje. De onderkant (de opgerolde zijde) is vlak en vet van de lijnolie.
Zo’n bouchon wordt ook wel “does” genoemd. Het voordeel van dit hulpstuk
is, dat je zeer plaatselijk kunt werken.
Let op: politoer moet uitharden; geef haar dus de tijd. Als
de “krater” gevuld is, kan de hele kast fijn gelpolijst worden. Ik behaal
zeer goede resultaten met lamsvacht met daarop de fijnste soort lakpolijstmiddel.
Bij de automaterialen handel hebben ze polijstmiddel om spuitnevel weg te
werken. Dit is hiervoor goed te gebruiken, maar altijd wel even testen. De
laatste polijsting kan met b.v. “tripolie”. Dit is een zeer fijn poeder,
zoals talk. De materialen zijn o.a. verkrijgbaar bij www.merkelbach.be of
bij www.labshop.nl . Kijk wel uit voor warmte. Ga je b.v. met de machine
plijsten, doe het dan met liefde, anders smelt de schellak.
Ik hoop dat men zich met het bovenstaande wat gesterkt
voelt om het te proberen. Want proberen blijft het toch. Het is aan te bevelen
om het politoerwerk eerst eens uit te testen op een materiaal (oude kast b.v.)
waarmee men geen risico’s loopt. Je kunt dan eerst voelen wat het materiaal
doet.
Ben Bucx
Er zijn natuurlijk meerdere manieren om tot een goed
resultaat te komen. De methode die je kiest heeft veel te maken met de mate van
oorspronkelijkheid die je wilt nastreven, de praktische mogelijkheden en het
beschikbare materiaal. Naast bovenomschreven “klassieke” methode is ook de
volgende (een kleine variant hierop) vermeldenswaardig.
Het beschadigde deel eerst goed ontvetten met b.v.
wasbenzine. Dan met waterproof schuurpapier en wasbenzine fijn schuren.
Vervolgens de beschadigingen vullen met onverdunde schellakpolitoer. Dit
herhalen tot de zaak opgevuld is. Laten drogen en vervolgens fijn schuren met
wasbenzine. Daarna dekpolitoeren en afpolitoeren, zoals gebruikelijk.
Als er kale slijtstukken zijn moet het hout mogelijk
plaatselijk eerst op kleur worden gebracht. Gebruik hiervoor waterbeits of
spiritusbeits. Het laatste heeft het voordeel dat de houtvezels niet opzwellen.
Politoer, of het nu oude of nieuwe is, is altijd een oplossing van schellak in
alcohol; geen verschil dus. Schellak is wel een natuurproduct, dus kleine
variaties in de kwaliteit blijven mogelijk. Oude en nieuwe schellak verdragen
elkaar goed, mits van dezelfde samenstelling. Er worden nu wel eens producten
bijgevoegd die anders van samenstelling zijn dan vroeger. Wanneer je echter een
oplossing van zuivere schellak en alcohol (en wat paraffineolie) gebruikt heb je
geen last van de effecten van “moderne” bijproducten.
Er bestaat een aantal natuurlijke harsen (b.v. kopalhars)
dat als “politoer” wordt verkocht. Meestal worden de lakken waar dit in zit
gebruikt als spuitlakken. Onder andere de firma “Aura” brengt dit op de
markt. Het toepassen hiervan is eigenlijk wat anders dan politoeren, hoewel het
resultaat op blank hout prima is. Ook zijn vaak kleurstoffen en
conserveringsmiddelen aan dit soort lakken toegevoegd.
Met synthetische lak moet je zeker oppassen. Vrijwel alle
vooroorlogse (en zeer veel na-oorlogse) radiokasten zijn voorzien van een laagje
celluloselak. Deze kan oplossen in een moderne lak, afhankelijk van het
gebruikte oplosmiddel.
Door Philips is in 1958 de brochure “Philips Politoer Kit
988XX” uitgegeven. Hierin wordt uitgebreid beschreven hoe je een
gelakte/gepolitoerde radiokast plaatselijk kunt herstellen. De brochure is hier
te downloaden. De in de brochure genoemde schellak staafjes zijn tegenwoordig
lastig verkrijgbaar. Je kunt ze echter zelf maken door schellak schilfertjes met
een beetje water in een glazen of stenen (geen ijzeren) potje te doen en dit al
roerend “au bain Marie” te verwarmen. Als de schellak vloeibaar is kun je er
snel een staafje van kneden.
John Hupse
Reinigen
 |
Bij de "Walmart" in Duitsland trof ik "Consolan Möbel
Politur" aan. Ze stonden bij een mega-supermarkt (Walmart, jawel) bij
de huishoud/klusafdeling. Hoekig flesje van 250 ml. Het ruikt naar alcohol
en vaag naar schellak. Het is voor onderhoud van gepolitoerde en gelakte
meubelen. Ik dacht eerst dat het om echte politoer ging, maar dat is het
niet. Ik heb ontdekt dat het wel heel geschikt is om bij een zelf
gepolitoerde kast dit spul te gebruiken om de kast na te poetsen. Na het
afpolitoeren had ik toch nog iets van stofjes in de laag, die verdwenen
met dit spul.
Onno
Massar |
Vandaag een polijstmachine gekocht, zo'n handpoetsmachine met twee handvaten, die niet alleen maar draaiende maar tevens kleine excentrische bewegingen maakt. Bij de Aldi voor minder dan € 13 (juni 2004). Met deze machine en wat Commandant 4 onder "zijn slofje" was het werkelijk een fluitje van een cent, met een echt verpletterend perfect resultaat. Een aanrader.
Het hoeft natuurlijk niet hetzelfde (merk) apparaat te zijn. Het gaat er
alleen maar om dat dit apparaat twee bewegingen maakt: excentrisch (net als een
schuurmachine) plus ronddraaiend. Dat geeft dus blijkbaar wel het schitterende
resultaat dat je verwacht. Wel moet het gelakte voorwerp, zoals gewoonlijk goed
glad geschuurd zijn
met zeer fijne waterproof. Het is dus niet zo dat hij maar even alles glad
maakt.
Ben Dijkman
Erres KY509
Ik ben bezig met het opknappen van een kast van een Erres KY 509 die op een gemeentewerf bij het aanbieden van grof vuil van de kraakinstallatie is gered.
(foto: Hans van Kampen)
De kast zag er niet uit, dus in de afbijt gezet en de oude vernislaag verwijderd. Inmiddels heb ik er zeven laklagen opzitten (transparante PU lak van Frencken) en tussendoor nat geslepen met waterproof nr.800. Hieronder het resultaat tot nu toe.
(foto: Hans van Kampen)
Alvorens de eerste laklaag werd aangebracht heb ik de bovenzijde en een rand aan de onderzijde met Wengé waterbeits donker gekleurd. Dit zat er ook op. Dat heb ik ook met het losgenomen beukenhouten raamwerk aan het front gedaan. Na de laatste laklaag ga ik de kast met waterproof 1200 dof slijpen en vervolgens polijsten met Comandant 4, je hebt dan in ieder geval geen kwaststrepen. Het is overigens onvoorstelbaar hoe die kast uit de verf, eh. lak komt, werkelijk af fabriek.
(foto: Hans van Kampen) |
De PU-lak haal ik gewoon bij een verfzaak in de
buurt. De lak is niet op waterbasis, gelukkig niet, je verdunt het gewoon
met terpentine. Ik vind die watergedragen verven maar niks en zo'n fraaie
laklaag als zijnde een glasplaat krijg je er nooit mee. Watergedragen lak
is niet mooi te schuren of te slijpen, het lijkt ook altijd wel als het is
opgedroogd een beetje melkachtig. Deze PU lak (polyurethaan) is harder dan
Ruwa, een Sikkens jachtvernis en laat zich eerder slijpen. Jachtvernis is
toch wat zachter (vetter). Hans van Kampen Die ervaring met jachtlak heb ik ook. Het gaat er te dik op en het duurt lang voordat je het echt kunt schuren. Als je het te vroeg schuurt, houd je kleverig spul op je schuurpapier en wordt het niet mooi. Bovendien is het wat geelbruin. Ik weet niet of het verder vergeelt. De PU lak uit spuitbus die ik had, was na twee dagen perfect schuurbaar, glashelder en na vijf lagen spiegelglad. Onno M. |
Het kiezen van de juiste lak is moeilijk. Frencken celluloselak is erg mooi. Goed transparant, en geeft bijna geen extra kleuring. Probleem: de kast blijft uiterst kwetsbaar. Zet er gerust niets op, en stoot er niet tegen. Geheid een stuk lak eraf. Balen! Een alternatief is parketlak of voordeurenlak. Mooi bikkelhard, maar ik vind ze te geel opkleuren. Bovendien schuur je jezelf helemaal lens... Een Erres KY509 is normaal gesproken met hoogglanslak afgewerkt. Dus... dat wordt poetsen...
Nico den Haak
Ik denk dat je nog wel een laag of 10 tot 20 of zelfs nog meer op mag brengen. Telkens tussen de vijf tot zeven lagen door, weer even alles mooi vlak slijpen,totdat de kast uiteindelijk echt weer helemaal vlak/strak is. Ik heb er wel eens 40 lagen op moeten doen voordat dat resultaat er pas was. De laatste (extra hiervoor aan te brengen) laklaag, met een zo fijn mogelijke waterproof dof slijpen. Dan met Commandant 4 ,met een exentrische-electrische-poetsschijf (dat scheelt uren werk) weer alles glanzend oppoetsen. Dat geeft dan weer een hoogglans, maar net die welke precies goed is: niet te helsglimmend, maar precies de juiste glans. 100% zeker weten dat je tevreden zult zijn over het resultaat. Hoe beter je de kast als het ware, met de lak "geplamuurd/uitgevlakt" hebt, des te makkelijker het oppoetsen gaat en des te mooier het eindresultaat.
Ben Dijkman
Lakken buiten, nadat het (een dag eerder) geregend heeft of het 's morgens vochtig is geweest. Het probleem met buiten lakken is wel dat er dan weer allerlei beestjes op de natte kast landen. Tenzij ze binnen een paar tellen na het lakken landen, laat ik ze gewoon zitten. Bij de volgende schuurbeurt raak je ze toch wel kwijt. In de autospuiterij polijsten ze ook de stofjes uit de net gespoten lak. Ik heb nog nooit iets gezien daar wat stofvrij uit de cabine kwam. Ook is het polijsten van belang om de lak er strak uit te laten zien.
Een mogelijkheid is ook de badkamer. Eerst met damp vullen (hete sproeier aan), daarna even luchten en lakken. Desondanks ontkom je er niet 100% aan. Zeker in de eerst lagen lak is fijne stof helemaal niet erg. Als je de kast op 't laatst goed dood schuurt en met Commandant polijst, vind je van stofdeeljtes echt niets meer terug.
Ben Dijkman, Otto Tuil, Martin van der Struijs
Bij gebruik van een vrij sneldrogende lak (nitrocellose), per kwast en dan bij
meer dan 30 graden (Zuid Afrikaanse zomer) had ik geen probleem met
stofjes. En dat was in een garage, half buitenshuis moet men zeggen, af en toe
met wind... De kast bleef geen 3 minuten lang taai. Wat zo wel weer lastig is,
zijn kleine luchtbellen, vooral wanneer men te haastig word en men te dikke
lagen wil aanwenden.
Pieter de Kock
Het verschijnsel "stofinsluiting" is al net zo oud als er lak verspoten wordt; stofdeeltjes die in de omgevingslucht zweven kunnen zich heel gemakkelijk hechten aan het pas gespoten object. Daar is op zich weinig aan te doen of je moet beschikken over een spuitcabine waarbij de lucht continu recirculeert via een filter. Een andere optie is een heel snel drogende lak te gebruiken, waardoor de kans op stofinsluiting wordt verkleind. Nog een optie is om stofinsluiting gewoon te accepteren - dat was vroeger niet anders toen men nog geen goede cabines met luchtzuivering had - en het gespoten voorwerp (in dit geval een radiokast) na volledige droging te polijsten (waterproof 1200). Na vele laagjes spuitwerk en evenzovele polijstwerkzaamheden ontstaat er tenslotte een resultaat waar je met recht trots op kunt zijn. Je bent pas werkelijk klaar als er een heleboel (15 a 20) lagen opzitten. Als laatste slijp ik de laag alweer helemaal dof met water en waterproof schuurpapier 1200 en ga de zaak te lijf met Commandant cleaner nr 4. Een vervelende poetsklus maar gegarandeerd geen stof. Zat dat er al op dan slijp je dat gewoon weg voor de cleanerbeurt.
Hans op den Camp, Hans van Kampen
De meeste stofjes vallen op de bovenkant tijdens het drogen. Ik heb wel eens
een kast na het
lakken ondersteboven gehangen en zo laten drogen. Scheelde heel wat al bleef er
wel een enkel
stofje over.
Petrus Bitbyter
Het volgende adres kan ik aanbevelen voor het opnieuw verchromen van kleine
onderdelen voor de radio.
Het is een klein ambachtelijk bedrijfje dat zich alleen met deze toepassing
bezig houdt.
All-Plating plastics, Hogeweidseweg 71, 4001 GK Tiel, Tel:0344-695444.
Milacic
Ik denk dat deze vraag simpelweg, zo niet te beantwoorden is. Je moet er zelf ervaring ermee opdoen. Deze spuiten kun je veelal verstellen in druk en nevel spreiding, die voor een goed resultaat elke keer weer anders ingesteld moet worden, afhankelijk van "dikte" van de vernis die je gebruikt. Deze "dikte" verandert al na de eerste keer dat je de pot los gehad hebt. Dus een eenduidig advies is gewoonweg niet te geven. Je zult praktische ervaring moeten op doen. Dus eerst domweg zelf oefenen (niet op een mooie radio natuurlijk).
Ben Dijkman
Ik doe het zelf ook met zo'n spuit pistool en het resultaat is verbluffend. Je moet er voor zorgen dat het vernis of de lak melk-dun is. Ik zelf gebruik water verdunbare parket lak, deze moet ik dan 25 tot 50% verdunnen. Lijkt heel veel maar anders is die niet te spuiten. De optimale spuit druk staat meestal wel in de handleiding die bij het pistool zit. Normaal is die druk tussen de 3,5 en 5 bar. Houd een spuit afstand aan van ongeveer 30 cm en werk overlappend. Niet meteen een dikke laag op willen brengen want door de grote verdunning krijg je snel zakkers. Ik heb mijn Kx574a zeker 20 keer gespoten en heeft een meters diepe glans. Lichtjes schuren met 600 of meer tussen de lagen, is zeker nodig. Let wel op dat je compressor genoeg lucht kan leveren en is voorzien van een voorraad buffer, anders is de luchttoevoer niet stabiel en kun je druppels krijgen i.p.v. een nevel. Probeer het eerst eens op een proefstuk. Pak hier voor eens een stuk glas, makkelijk schoon te maken en je kunt zeer goed het resultaat zien. Ook even droog spuiten of spuiten met alleen water helpt om de spuitbewegingen onder de knie te krijgen.
Edwin Outermans
Misschien met een lak behandelmiddel zoals commandant. Dat is een polijstend reinigingsmiddel en het is in verschillende fijntes te krijgen.
Henk Roovers
Je moet eerst controleren of de blanke laklaag alleen maar dof is, of dat de lak er helemaal af gesleten is. Als de lak alleen maar dof is kun je de laklaag weer glimmend krijgen met poetsmiddel voor doffe autolak. Brasso kan ook, maar dat is eigenlijk bedoeld voor metaal zoals koper. Maar als de blanke laklaag is beschadigd en je kijkt op het kale hout, dan moet je de hele bovenkant van de radio een nieuwe glanzende laklaag geven.
Hans Op den Camp
(04-03-2011 )
