Nederlands Forum over
Oude Radio´s
Onafhankelijk medium voor liefhebbers en verzamelaars van oude radio´s en gerelateerde zaken
|
|
Nederlands Forum over
Oude Radio´s |
|
|
|
Houtbewerking
|
|
Overzicht
|
|
Afbijten (oude laklaag)
Voor het ontlakken gebruikte ik eerder Alabastine afbijtmiddel. Momenteel gebruik ik het Hema merk. Het valt mij op dat het Hema merk veel beter werkt. Bij de Hema gaat de lak er gewoon af als een soort vel. Bij de Alabastine merkte ik dat het een stroperig goedje wordt. Bij het Hema merk is het ook niet nodig meerdere malen het hout te behandelen. In één keer is alles volledig verwijderd. Ook de goedkoopste afbijt van Gamma bevalt goed. Je dient altijd wel goed te ventileren. Goedkoop is duurkoop gaat hier dus niet op.
Het afschrapen van de drab (na het aanbrengen van het afbijtmiddel) kan met een plamuurmes. Met een kunststof pannenspons de moeilijk bereikbare plaatsen schoonmaken.
Gerrit en Rob Noordink, Nico den Haak
Er is ook een andere manier dan afbijten. Als ik een kast van zijn originele verf wil ontdoen gebruik ik daarvoor polijstwol, dit is een hele fijne soort staalwol waarmee oude verf gemakkelijk verwijderd wordt, maar waarbij de fineerlaag niet aangetast wordt. Druk niet hard, ben voorzichtig met alle hoekjes en polijst in alle richtingen evenveel en even vaak. Het is een langdurig klusje. Gebruik weinig staalwol, waardoor je contact houdt met het te 'schuren' object (fingerspitzengefuehl). Op deze manier lukt het ook vaak om vlekken door vocht of afbijtmiddel of andere chemische troep weer te laten verdwijnen. Tijgerprintjes b.v. verdwijnen hiermee. Originele kleuren blijven aanwezig terwijl alleen de lak verdwijnt. De firma Metallino levert deze polijstwol in verschillende fijnheden.
Schuur de kast van grof naar fijn, daarna afnemen met onverdunde ammoniak; laten drogen en afnemen met een droge doek of heel fijn schuurpapier (tot slot opnieuw stof vrij maken met ammoniak).
Richard, Marco van As, Paul Wennekes
Algemeen
Wees voorzichtig. In het verleden heb ik een kast gehad die werkelijk doorzeefd was van de worm. Het triplex waar van de kast gemaakt was opgespleten en dan zie je pas goed wat het resultaat van worm kan zijn. Dus wees voorzichtig als je zoiets hebt, voor dat je het weet zit het ook in je meubels.
Stef van Aalst
Je moet hier inderdaad niet te licht over denken. Stel er is één wormgaatje (laten we het daarbij houden), en er is een houtworm uitgevlogen. Deze kunnen per dag 40 stuks eitjes leggen en vervolgens worden dan al je houten radio- of tv-kasten op rustige wijze tot poeder gevreten. Daar kun je dan op wachten. Beter is de radiokast die het meest verdacht is uit je verzameling te weren want je houdt dit niet meer tegen. Als je echt van deze worm verlost wil worden dan moet je de kast bij een speciaal bedrijf daarvoor laten uitgassen. Is je dat te kostbaar drenk hem dan in de petroleum en steek heb daarna aan want anders blijft het terug komen.
Philip van Apeldoorn
Houtworm zijn vliegende insecten, die een larve stadium kennen. In het larvestadium vreten ze onbehandeld hout aan. Iets wat gelakt is, lusten ze niet. Helaas zijn de binnenkanten van een radio gewoon onbehandeld hout en dat lusten ze wel. Als je dus gaatjes aan de buitenkant van de radio ziet, zijn deze ontstaan van binnenuit. Zie ook deze site: http://www.plaagdierbestrijding.nl/houtworm.html
Leo Snoeren
Methoden
bevriezen
Heb je een grote diepvries? De beestjes zijn allerminst "winterhard" dus als je de radio een weekje *) laat bivakkeren in de diepvries zijn ze gegarandeerd morsdood. Nu is dit natuurlijk niet de meest gunstigste plek voor je radio dus eerst wel even het chassis en de luidspreker(s) verwijderen. De kast inpakken in een goed gesloten plastic vuilniszak en in de diepvries ermee. Werkt ook bij antieke klokken, dus waarom zou dit bij radio's ook niet werken?
De kou alleen is geen enkel probleem voor de laklaag, wat wel een negatieve invloed kan hebben is vocht. Zorg dus dat de radio goed droog is voor je hem in de vriezer doet. En pak hem ook in in plastic.
Martin Hofstede, Wouter Nieuwlaat
Een half jaar geleden heeft mijn radio een paar daagjes*) in de vriezer doorgebracht. Daarstraks heb ik de radio uitgekast en ja hoor, ik zag een paar kleine hoopjes zagemeel liggen. Niet véél, echt niet, maar wel voldoende om te concluderen dat er weer bewoners in mijn radio zitten. Ik had het vermoeden nadat ik een nieuw gaatje meende ontdekt te hebben aan de voorkant van de radio.
Ik wil hier toch even melding van maken. De voorschriften zeggen wel dat je deze methode binnen de drie jaar moest herhalen omdat de kans bestaat dat de eitjes niet mee gedood worden. Die wormpjes zouden gedood worden, maar de eitjes hebben nog kans tot uitkomen en zullen dan nog 3 jaar in het hout leven. Van mijn radio heb ik dan meteen de verdachte gaatjes met "Xylamon houtwormdood" behandelt. Dit geschiedt door middel van een spuitbus met darmpje en injectienaald. Voor de zekerheid heb ik dit maar gedaan. De spuitbus had ik toch in huis, dus waarom niet. Morgen pak ik de radio weer in en gaat hij ditmaal een week i.p.v. drie dagen de vriezer in tot -40°C. Ik zal ze wel klein krijgen die mormels! Ik heb een diepvrieskist van gemiddelde grootte, die afgedankt is omdat de thermostaat stuk is. Het ding blijft dus continu draaien. Niemand wil zo'n vriezer natuurlijk. Die maakt je arm aan elektriciteitsfacturen, maar qua vriezen is hij als de beste. Niets is koud genoeg voor die rotbeestjes. Ideaal is hiervoor een vriezer met kapotte thermostaat.
En dan maar hopen dat ze na een tweede "koude" behandeling voorgoed wegblijven. Bij deze is iedereen dus gewaarschuwd die deze methode nog maar één keer toegepast heeft. Een tweede behandeling is dus bijna zeker noodzakelijk.
Pol
*) Naar aanleiding van bovenstaande bijdragen ontving ik een reactie van Lonneke Boons, waarbij werd verwezen naar de site van Milieu Centraal. Hier wordt een langere termijn genoemd. Concreet staat daar het volgende: Meubelen kunnen in een vriesruimte behandeld worden. De eitjes en de larven van de houtworm overleven een blootstelling aan extreme kou (minimaal -20º C) gedurende 14 dagen niet. Bij de diepvriesbehandeling wordt geen gebruik gemaakt van (bestrijdings)middelen en het hout hoeft geen mechanische bewerkingen te ondergaan. Er wordt een garantie van 5 jaar gegeven. Zie voor adressen: de Gouden Gids.
Lonneke Boons
milieuvriendelijk
Op de site van het Milieuloket staat als methode voor het bestrijden van houtworm beschreven: gebruik een mengsel van vier delen was, tien delen terpentijnolie en vier delen cayennepeper als bestrijdingsmiddel. Spuit de bereiding met een injectienaald in de gaatjes en sluit ze daarna af met harde boenwas. Het is weliswaar monnikenwerk, maar het is te doen. Ik heb een paar honderd gaatjes stuk voor stuk geïnjecteerd en gemerkt. Tot nu toe heb ik nog geen nieuwe activiteit gezien.
Stephan Smeets, J. Hakvoort
petroleum
Antieke landbouwwerktuigen van hout, die aangetast waren door houtworm werden vroeger wel behandeld met petroleum. Deze petroleummethode werkt goed als je 't hout echt doordrenkt. Het spul zal een nog goede laklaag niet aantasten. Wel tast het nog lange tijd je reukorganen aan. Een radio aldus behandelen is voorlopig niet meer geschikt voor in huis.
Aan te raden is om de kast in een zak te doen met een in petroleum gedrenkte lap erbij. Deze minimaal veertien dagen te laten staan. Als je echt zekerheid wilt hebben, na anderhalve week een nieuwe lap erbij doen. Dit in verband met de eitjes die de houtworm legt. Deze schermen de ongeboren wormpjes af tegen de bestrijdingsmiddelen. Na ongeveer twee weken zijn alle eitjes uitgekomen en omdat de beestjes meteen vergast worden zo gauw ze uitkomen, leggen ze geen nieuwe meer. De echt felle chemische middelen werken ook door de eitjes heen, dus dan hoef je maar een dag of twee te wachten.
Pol, Wouter Nieuwlaat
Kijk wel uit m.b.t. brandbaarheid. Op een fles petroleum die ik heb gekocht staat "Tevens een geschikte aanmaakbrandstof voor barbecue, grill of open haard". Oppassen dus, want anders ben je wel helemaal definitief van de houtworm af.
Rob Bijman
Petroleum is nog te verkrijgen bij de oliehandel. Stukken goedkoper dan de Gamma. Winkels met watersportartikelen zullen het ook wel verkopen (scheepvaart).
Roland Pleizier
Petroleum, huisbrandolie, dieselolie, kerosine en lampenolie is chemisch gezien allemaal hetzelfde spul. Verschillen zitten in zuiverheid, accijns (belasting), geur, kleur, stolpunt en eventueel toegevoegde kleur- en geurstoffen. Dit laatste vooral bij Lampenolie. Dieselolie is in elk geval goed verkrijgbaar. Het nadeel van diesel is wel de stank. Dan kun je je meubel het komende decennium in de schuur laten.
John Hupse, Martijn Huetink
uitgassen
Een "oude oplossing" is om een bedrijf te zoeken, die de kast kan "uitgassen". Men gebruikt een gaskamer en laat daar de kast/meubel enige tijd in staan in een speciaal soort gas. Dit soort bedrijven bestaan nog. Je zou eigelijk met een aantal kasten naar zo'n bedrijf moeten om het voor een redelijke prijs voor elkaar te kunnen krijgen. Als je zo'n bedrijf belt om een afspraak te maken moet je erbij vermelden dat je alle tijd hebt en dat er geen spoed bij is, hierdoor kan de kast tezamen met andere voorwerpen in de gaskamer gedaan worden wat natuurlijk de prijs drukt.
Pieter Vos , Albert Zwaagstra , Stephan Smeets
Er zijn (of waren) ook gemeenten en GGD'en die hun diensten aanbieden bij de bestrijding van houtworm. Dit gebeurt(de) dan vaak door het hele meubel in een ruimte met blauwzuurgas te zetten. Of het met de huidige scherpere milieuregels nog op die zelfde manier wordt gedaan?
Ed van der Weele
vergif / chemisch
Een andere oplossing is om vergif te kopen bij de betere bouwmarkt. Daar wordt een injectie naald bij geleverd. Het nadeel is echter, dat alle aanwezige gaatjes ingespoten moeten worden. Ontzettend veel werk dus. Met het middel Perfacs (zie onder "houtworm en boktor bestrijden") zijn goede resultaten te behalen op antieke meubels, dus ook radio's. Perfacs (Denca Chemie) bevatte vroeger het giftige middel lindaan. Of de huidige samenstelling nog dezelfde is, durf ik niet te zeggen. Plaatsen waar veel boorgaatjes van de bewuste kever zaten, maakte ik een aantal dagen achtereen goed nat met Perfacs en de overige gaten spoot ik in met een fijne injectienaald. Nu, twintig jaar later, vind ik nog steeds geen boormeel onder de bewuste meubels. Een teken dat de houtworm zich niet heeft weten te handhaven. Een nare eigenschap van Perfacs vind ik wel, dat het een donkere verkleuring van het blanke hout geeft.
Een ander middel is "Tenco". Te koop bij een goede 'doe het zelf' zaak ; ook HG heeft middelen tegen houtworm.
|
(foto: Claud) |
Gewoon bij de drogist te koop, prijs tussen de 4 à 6 euro, HGX tegen houtworm. Voordeel van dit spul, het apparaat hoeft niet naar buiten, maar kan gewoon binnenshuis behandeld worden. Nog een tip van de heer Piet van Schagen (technische commissie NVHR): leg tijdens het behandelen een stukje balsahout (bij de houthandel verkrijgbaar) in het apparaat, de nog aanwezige houtwormen zullen hier als vliegen op de honing op af komen, als ze door de HGX al niet het loodje gelegd hebben. Pieter Vos , Ed van der Weele, Ron Kremer, Claud |
Een goede chemische oplossing is besproeien met PER 100. Dit wordt geleverd door de firma Conserduc/Renofors BV, Eerste Industrieweg 1 4921XJ Made, 0162-672267
Marco Loos
Ik gebruik sinds een jaar "Madurox Bi-Activ". Op het etiket staat: "zeer doeltreffend - uiteraard - houtbeschermingproduct met preventieve, maar ook curatieve eigenschappen tegen insecten, houtwormen en houtrot". Het is ook actief tegen blauwzwam en termieten en wordt toegepast zowel op gezond hout als op aangetast hout. "Madurox Bi-Activ" is kleurloos en penetreert diep door in het hout. De bescherming is blijvend in de tijd want het product is onuitloogbaar. Over dat laatste zat ik een beetje in - kleurverschil en zo - maar tot nu toe heb dat niet kunnen waarnemen.
Rob Bijman
Ik heb een product van "Perwood" gebruikt. Zeer doeltreffend en laat geen sporen na: de aangetaste plaatsen herhaaldelijk met een borstel instrijken. Alleen in goed geventileerde plaatsen te gebruiken. Gaatjes eventueel met een injectiespuit injecteren. Hier wel zeer voorzichtig mee zijn; zet een beschermingsbril op. Je spuit er al gauw teveel ineens in waardoor het product er achterwaarts terug uitspuit. En vermits het om giftig spul gaat...
Beert
"Per100" van de firma Conserduc te Made heeft professioneel spul te koop. Echter, het bestellen van 1 liter is duur. De firma adviseert bij of een drogist of een "doe het zelf"-zaak een houtverdelgingsmiddel te kopen met bijvoorbeeld de werkzame stof permetrhin of deltametrhin. Het middel HG X tegen houtworm bevat deltametrhin, dus het moet ook werken .
Marco Loos, Philip van Apeldoorn
Houtwormen pak ik al jaren aan met het product Xylamon. Ik gebruik daarbij de volgende werkwijze:
Marc Van de Voorde
Klik op de bovenstaande foto voor een uitgebreide reportage van enkele restauraties volgens de door Marc Van de Voorde beschreven methode.
| Rechts een foto van een blik Xylamon zoals op deze pagina
regelmatig ter sprake is gekomen.
Harry Huysentruyt, Hugo Sneyers
|
|
6. Verwarmen
Houtwormen houden niet van hitte: het is mij gelukt de houtworm te bestrijden door het houten voorwerp te verwarmen tot circa 100 graden, bijvoorbeeld in de oven. Een temperatuur van 60 graden schijnt al voldoende te zijn. De balken van mijn schuur kunnen niet in de oven en die heb ik behandeld door ze met een badkamerstraalkachel te verwarmen. Let dan wel op brandgevaar. Zoek ook eens met Google, er valt veel te leze zoals op het forum van vioolbouwers.
Cees
Koerts
Opvullen gaatjes
Velen onder ons hebben wel eens te maken met houtworm en er zijn al verschillende methoden beschreven om die beestjes weg te krijgen. Na behandeling blijven we dan wel zitten met een hoop gaatjes die de kast in meer of mindere maten ontsieren.
Er zijn meerdere mogelijkheden om de gaatjes te dichten. Het belangrijkste is dat je de juiste kleur hebt. In de winkels zijn meerdere kleuren verkrijgbaar van kneedbaar hout. Echter zit er meestal net niet de juiste kleur tussen. Door middel van mengen van diverse kleuren kom je al zeer dicht in de buurt van het gewenste resultaat. Een andere mogelijkheid is om er een kleurstof bij te voegen (kleurstof die normaal wordt gebruikt om verf op een juiste kleur te krijgen). Zelf maak ik nogal eens gebruik van houtrotvuller in combinatie met deze kleurstof. Indien nodig stip ik de punten nog lichtelijk bij met een donkere lak. Over het algemeen is na het lakken van de radio het nog maar moeilijk zichtbaar waar de gaatjes destijds gezeten hebben.
Gerrit en Rob Noordink
Dit kun je doen met Gupa vloeibaar hout, wel de kleur zoeken die je nodig heb t.o.v. de kleur van het fineer. Meestal kun je beter een wat donkere kleur nemen want het geheel droogt toch lichter op. Je kunt het ook mengen met twee kleuren door elkaar en d.m.v. aceton weer dunner maken zodat het weer gemakkelijk bruikbaar wordt.
Philip van Apeldoorn
Het vullen van gaatjes kan met vloeibaar hout,
schellak, stopwas, poriënvuller, etc. In alle gevallen is het behoorlijk wat
werk, vooral wanneer het om veel gaatjes gaat.
Vloeibaar hout is niet vloeibaar. Je gebruikt hiervoor het
beste een heel klein plamuurmesje, of zelfs een schroevendraaier. Een plukje
vloeibaar hout schuif je daarmee in het gaatje. Je gebruikt net iets meer dan
eigenlijk nodig is om het gaatje te vullen, het 'kopje' schuur je na droging
weg.
Een zeer mooi resultaat bereik je ook met schellakstaven die je
met een speciale smelter in de gaatjes laat stromen, deze pseudo
"soldeerbout" al dan niet met 2 warmte standen heeft een soort brede
smeltplaat die spits toeloopt. Schellak kan je kopen in de vorm van staven, deze
worden speciaal voor dit doel in de handel gebracht (in verschillende kleuren).
Het voordeel van die brede plaat is dat ook verschillende kleuren kunt mengen.
Na het vullen met een los stanleymes-blad voorzichtig het overtollig materiaal
wegschaven. Daarna de radiokast politoeren, niets meer van de
"gatenkaas" te zien.
Ook kan je, om de gaatjes dicht te stoppen, stopwasstaven kopen.
Deze zijn in alle kleuren te koop. Flink met de pijpstopwas er een keer of 4-5
overheen gaan, dan nog een een keer met fijne staalwol en dan in de boenwas en
klaar is het.
Ron van Zaltbommel biedt alles wat je maar nodig hebt voor kastrestauratie te
koop aan op de NVHR-beurs. Daarnaast geeft hij allerlei cursussen op
restauratiegebied.
Ook heeft hij een website en
webwinkel in Groot-Ammers.
Ted Mooren
|
 (foto: Erres Oude Radio's) |
Er zijn allerlei middeltjes in de handel om hout te ontdoen van vlekken.
Meubeline en ontweringswater (allebei te vinden in een goede bouwmarkt) zijn de
bekendste. Ze werken goed, maar waarschijnlijk niet tegen brandplekken.
Brandplekken bestaan uit (deels) door hitte ontleed hout en het ultieme ontledingsproduct is koolstof. Is dat het
geval dan is er maar één
verwijderingmethode, de plek wegschuren. Helaas is het fineer dan vaak niet dik
genoeg. Als je geluk hebt is het hout niet echt verkoold, dan kun je proberen met een
sterk oplosmiddel de vlek wat weg te nemen. Aceton en thinner (die ieder geheel
andere stoffen kunnen oplossen) zijn de middelen om te proberen.
Bleken met een beetje huishoudbleekmiddel en eventueel waterstofperoxyde behoort
ook tot de mogelijkheden. Overigens combinaties van deze middelen vermijden.
Thinner + waterstofperoxyde is ongeveer raketbrandstof.
Eén ding staat vast, brandplekken zijn lastig en het is vaak naar bevind van
zaken handelen.
Ries Kruidenier
Ik heb ooit een toestel gezien dat ook brandplekken had. De eigenaar had de
plekken zoveel mogelijk weggeschuurd,en vervolgens ingekleurd. Toen heeft hij
alvorens te gaan lakken, met een (gewoon grijs)potlood de nerven er weer
ingetekend,zodat deze weer mooi doorliepen. Het resultaat was verbluffend. Ik
kon de plekken niet weer terugvinden. Pas nadat hij ze mij aanwees, kon je het
(amper) zien.
Ben Dijkman
Die techniek heb ik wel eens toegepast op beschadigingen waarbij een stuk fineer verdwenen was. Het gat vul ik eerst ruim op met kneedbaar hout van een zo goed mogelijk passende kleur (als er geen exacte keur te vinden is, dan altijd een iets donkerder nemen en nooit een lichtere). Na uitharding door "fileren" en voorzichtig schuren de laag op de zelfde hoogte brengen als het resterende fineer. Met een mesje kras je dan de nerven in het reparatiewerk. Eventueel nog wat bijkleuren of tekenen. Het resultaat is meestal zeer acceptabel. Natuurlijk zie je de plek wel, maar lijkt dan meer op natuurlijke plek (bijvoorbeeld van een noest) in het hout.
Otto Tuil
Verf verwijderen van fineer.
Ik heb gefineerde radiokasten die door de vorige eigenaar zwart geschilderd zijn. Als ik afbijtmiddel gebruik blijft dan de fineer in orde?
Afbijt werk niet in op fineer. Fineer is in feite een dun laagje hout. Persoonlijk gebruik ik het zelf ook als ik de kast van lak of politoer moet ontdoen. Wel goed oppassen dat je niet te vochtig werkt. Te veel nattigheid en de fineer zou kunnen gaan loslaten. Verder: zeker niet gaan schuren, pas als alles eraf is met een polijstpapiertje aan de slag gaan. Ten alle tijden moet men fineer en of hout afschermen met een laag lak.
Als je de kast kaal hebt deze goed laten drogen dan opschuren met een fijn schuurpapier. Dit ook niet te fanatiek, zodat je door het fineer heen schuurt en altijd met de hand; geen schuurmachines gebruiken want dan zie ten minste wat je doet. Daarna met lak en of politoer behandelen, dit wordt altijd bij (klein) meubelstukjes gedaan tegen bescherming van vorm en of ander kevers.
Als ik met afbijt werk spoel ik naderhand nog met water en vloeibare zeep de laatste resten weg. Ik heb nog nooit last gehad dat het fineer loslaat als je hem naderhand maar met een doek droogwrijft. Daarna, als de kast helemaal droog is, schuur ik deze. Want de huid van het fineer komt open staan en dat dient weggeschuurd te worden om naderhand lak of politoerwerk mogelijk te maken.
Gebruik maar goedkope afbijt die werkt meestal nog het beste. Gelijkmatig instrijken, even een paar minuten in laten trekken en dan met een vlak (niet scherp) voorwerp de laag zooi er af halen. Enkele malen herhalen totdat alles eraf is. De kleine restjes die overblijven kun je plaatselijk nog behandelen. De kast kun je tot slot (soms vele malen) reinigen met een dot met terpentine. Niet gaan schuren dus.
Wouter Nieuwlaat, Ben Dijkman
Als je met terpentine over de kale kast gaat, dan zie je meteen welke kleur de kast krijgt als je er lak overheen zou doen. Mocht dit te licht zijn naar jou zin, dan kun je de kast voor het lakken, behandelen met waterbeits = kleurstof die opgelost is/moet worden in water. Diverse kleuren bij de verfhandel verkrijgbaar. Dit goedje laten drogen en als de kast goed op kleur is, kun je gaan lakken.
Je zou ook met gekleurde transparante lak de kast donkerder kunnen maken, maar het nadeel hiervan is,dat dan de houtnerven ook minder mooi uitkomen.
Ben Dijkman
Fineer is het beste te lijmen met het ouderwetse beenderlijm. Verwarmen in een
potje dat in warm (heet) water staat ("bain-marie"). Mocht het fineer
scheef zitten dan gewoon met een warme strijkbout er over en je kunt het zo
verschuiven zolang het warm is.
Hans Houtkamp
Als het om vlakke stukken gaat, is het wel te doen. Dit op voorwaarde dat je fineer vindt van dezelfde dikte, houtsoort en tint. Als je echter met gebogen stukken zit en het is de eerste keer is dat je zoiets probeert zou ik je aanraden het te laten uitvoeren van iemand die op de hoogte is. Vraag wel eerst prijs voor je voor verassingen komt te staan.
Een vlak stuk dat los gekomen is, heb ik verholpen door met een spuit (medisch) koudlijm onder de fineer te spuiten. Dan alles stevig aandrukken. Voor vlakke stukken waarvan de fineer ontbreekt: het nieuwe stuk indien mogelijk iets over het verlijmen stuk uit laten komen. Daarna verlijmen en goed laten drogen en daarna met een breekmes afsnijden. Daarna bijwerken met fijn schuurpapier.
Freddy Vercruyce
Op deze site kun je een praktische handleiding in pdf-format downloaden.
Beert VE
Informatie over het restaureren van (houten) kasten kun je vinden op de websites van: Vintage Radio World en Vintage Radio.
Ed van der Weele
Het laten opknappen van een gemiddelde radiokast door een meubelmaker is meestal niet lonend, omdat het meer kost dan de opgeknapte radio waard is. Blijft over om het zelf te doen. Dat vereist enig doorzettingsvermogen. Je kunt het beste eerst oefenen op iets dat geen waarde heeft (kijk daarvoor b.v. eens op een rommelmarkt).
John Hupse
Schellak kent maar twee verschijningsvormen: lak of vlokken. De vlokken moeten worden opgelost in alcohol en vormen samen dan een lak die echter maar kort houdbaar is. Dit wordt gebruikt voor het “politoeren” wat hout een zeer diepe glans geeft. De lak wordt opgebracht in meerdere lagen (4-12) waarbij steeds de verhouding schellak/alcohol moet worden gewijzigd. Het is zeer specialistisch en tijdrovend werk maar was wel zeer populair bij meubels uit de 20’er en 30’er jaren.
De lak is helaas erg kwetsbaar en zeer gevoelig voor water (witte vlekken). Welke radio verzamelaar kent niet de “moedervlekken” op hun oude radio’s. Met “moedervlekken” bedoel ik de witte ronde kringen op de radio die aangeven waar ooit een bloemenvaasje heeft gestaan. Door uitdroging en veroudering scheurt de lak in kleine stukjes die je nog het best kunt vergelijken met een stukgeslagen autoruit. Na verloop van tijd laten die stukjes los. Ook dit zal de radio verzamelaar niet onbekend in de oren klinken. Het "scheuren" van de lak in kleine stukjes, die je kunt vergelijken met een gebarsten autoruit komt vrij vaak voor bij radiokasten. Maar dan gaat het eigenlijk steeds om celluloselak, niet om schellak. Radiokasten werden na 1930 vrijwel steeds bespoten met celluloselak. Dit geeft een veel dikkere laag, die op den duur soms barstjes vertoont of zelfs loslaat. Voor de oorlog werden de met celluloselak bespoten kasten wel handmatig nabehandeld met polijstmiddelen en soms ook met politoer.
Als je naar een schilderspeciaalzaak gaat, kijk dan niet vreemd op als men je aankijkt als “iemand van een andere planeet” als je om schellak vraagt. Een zeer ruim gepensioneerde ex-eigenaar van een speciaalzaak kende het nog van zijn opleiding, maar had het nog nooit in zijn zaak verkocht. Het moet er nog zijn, maar bij bouwmarkten en schilderspeciaalzaken zul je echt vergeefs aankloppen. Je moet het waarschijnlijk in de antiek restauratie zoeken. Vergeet dan vooral niet je portemonnee mee te nemen.
Als je wat wilt meer wilt weten over schellak/politoeren zoek dan eens op het internet naar “french polish”. Nederlandstalig heb ik hierover maar weinig informatie kunnen vinden.
Martin Hofstede, John Hupse
Sinds kort maak ik de gelakte kasten van mijn radio's schoon met autowas. Dit komt misschien vreemd over, maar het resultaat is stukken beter dan behandelen met meubelolie. Probeer het maar eens.
Jelle
Verfspatten niet met afbijt behandelen, dan komt alle lak/politoer/vernis er mee af zetten. Probeer het eerst met terpentijn. Werkt dit niet, dan met wasbenzine. Werkt dit nog niet, dan voorzichtig met de nagel krabben. En als uiterste redmiddel thinner (cellulosethinner) gebruiken. Als je thinner hebt moeten gebruiken zul je een goede waslaag terug erop moeten zetten om de kast weer glanzend te krijgen.
Wouter Nieuwlaat
Je kunt het merk "Erk" (bijenboenwas) gebruiken. Dit is licht gelig van kleur en ruikt ook nog eens heerlijk. Ook goed voor de radiokasten is z.g. antiekwas. Deze is onder meer verkrijgbaar bij de Hema. Type "loogkleur" bevat "natuurzuivere bijenwas" en er zit geen kleurstof in. Het spul heeft een beetje gelige kleur en bevalt goed.
John Hupse, Ramon Pool , Hans Venema
Altijd was of olie gebruiken in de kleur van het hout. Tenzij je het hout iets donkerder wenst. Dan donkerder was gebruiken. Ik gebruik het liefst een natuurproduct n.l. bijenwas. Overal verkrijgbaar.
Jos Crombach
Oppoetsen, dat is mooi. Maar bij veel radio's bestaat de afwerking uit: waterbeits om de kast mooie verschillende kleurcontrasten te geven, b.v. een zwarte rand voor de voet. Meestal zit er als afwerking meerdere lagen blanke celluloselak overheen. Dit is een blanke laksoort, waar je liever niet met teakolie of meubelwas moet aankomen. Dat heeft weinig zin, omdat de "voeding" van de was nooit door die laklaag heen komt. Alleen op de plaatsen waar het niet moet, en de lak poreus is geworden. De lak vertoont na al die jaren namelijk diverse barstjes e.d. Bovendien wordt het hout word op deze methode prachtig vet. Leuk als de kast ooit nog eens een restauratie moet ondergaan. Was of meubelolie die eenmaal in het hout is getrokken, laat zich bij een restauratie maar zeer moeilijk verwijderen. Beter is het om dan met een milde autowas de afwerklaag zijn oorspronkelijke glans terug te geven. Dat is eenmalig wat meer werk, en het glimt dan echt weer voor vele jaren.
Nico den Haak
(19-01-2013 )
