Tips & Trucs (condensatoren), Nederlands Forum over Oude Radio's

Die zijn verschrikkelijk goed. Als je geen schade kunt waarnemen aan de buitenkant, is de kans 99,9999% dat ze nog OK zijn. Het enige vervelende wat heel heel soms voorkomt is dat één van de draden binnen in de C losraakt tijdens het solderen. Als ze er nog origineel in zitten zal ook die kans nihil zijn

Ben Dijkman

Dit is een condensator. Door het blanke draadje af te knippen kan de capaciteit (definitief) worden "ingesteld". Philips had ook dergelijke "trimmers", deze zien er overigens wat professioneler uit door het gebruik van een keramisch buisje i.p.v. het geïsoleerde draadje. Waarden tot hooguit enkele tientallen pF.

Ze werden ook wel eens gebruikt als koppelcondensator voor de AVR. Er werd dan een aantal slagen om de MF leiding gelegd, en dan naar de detectordiode gelegd. De condensator hoeft maar heel klein te zijn, vandaar dat een aantal slagen reeds voldoende is. Trimmen hoeft ook niet.

John Hupse, Otto Tuil, Paul Liekens

Deze Engelse condensatoren zijn niet echt slecht, maar ik heb er toch een aantal van moeten vervangen. In mijn t.v. zitten ook Hunts papiercondensatoren met een vrij dikke zachte waslaag op het papier, die zijn wel slecht. Ik zie op de foto nog een paar Duitse condensatoren zitten, de donkerbruine Wima helemaal rechts is ronduit slecht, de Ero papier rechts van de trafo ook. De goudgele Ero in het midden is een polyester type, die is wel goed.

Het is een beetje dof blikachtig. Er zit geen verf op, deze Philips codensatordoos is van zgn. vertind plaatstaal gemaakt. Je zou het beste het geheel kunnen ontroesten en daarna weer vertinnen. De condensatoren kun je ook beter gelijk vervangen door nieuwe. Ze liggen op de tafels bij de NVHR ruilbeurs in Doorn. Daarna heb je weer het oorspronkelijke uiterlijk terug. Wel wat werk hoor, maar het is en blijft toch hobby.

Er zijn wel degelijk condensatoren die geschikt zijn voor speciale doeleinden. Zo zijn polystyreen condensatoren van het KS type
weinig frequentie afhankelijk, stabiel en hebben ze een lage, negatieve, temperatuur coëfficiënt en een zeer lage verliesfactor. Naast KS heb je ook nog MKY polystyreen condensatoren, maar die hebben weer een hogere verliesfactor. Polypropeen condensatoren van hetKP type zijn beter bestand tegen vocht en hogere temperaturen en zijn goedkoper. De verliesfactor is wel iets hoger. Dan heb je nog polypropeen MKP condensatoren. Maar die hebben weer een beduidend hogere verliesfactor, een lage ESR (soms niet van belang als je er weer 100K mee in serie zet). Als je hecht aan lage temperatuur coëfficiënt en lage verliesfactor moet je weg blijven van MKT/MKH/MKS condensatoren.

Er zij verschillende soorten condensatoren. Er zijn bipolaire en niet gepolariseerde aluminium of tantaalelco's op de markt. Alleen zijn deze vaak groter en duurder dan de gewone gepolariseerde condensatoren. Daarom zul je ze niet erg vaak tegenkomen in schakelingen. Er zijn ook kleine elektrolytische condensatoren met drie(!) aansluitdraden op de markt. De middelste draad is de positieve aansluiting en de beide andere zijn de negatieve aansluiting. Deze configuratie biedt niet alleen een geringere zelfinductie, maar ook de mogelijkheid om ze op twee manieren op de print te monteren, waarbij beide manieren goed zijn. Je kunt ze dus niet meer verkeerd monteren.

Tantaalcondensatoren hebben veel eigenschappen gemeen met aluminium elektrolytische condensatoren. Ze zijn alleen duurder, maar het bedrag dat je er extra voor neer legt krijg je een geringe lekstroom en een iets wat lagere serieweerstand.
Opgerolde en gelaagde foliecondensatoren worden voor talloze doeleinden gebruikt, variërend van kleine koppelcondensatoren tot dikke vermogens filtercondensatoren. De bestanddelen van zo'n condensator bestaat voornamelijk uit de diverse dialectica.
Polystyreen, polipropyleen en teflon condensatoren hebben een goede TC, ongeveer 120 ppm/°C. Polystyreen en polipropyleen condensatoren bieden een lage lage lekstroom en een goede dielectrische absorptie. Alleen de teflon condensator staat daarbij aan de top. Het is belangrijk te weten dat bij polystyreen condensatoren de maximale temperatuur 85°C bedraagt. Het is dus erg goed opletten bij het solderen van die type condensatoren dat je ze niet oververhit.

De foliecondensator bestaat uit afwisselende laagjes kunststoffilm en metaalfilm, beide zijn slechts een paar honderdste van een millimeter dik. Dit zorgt voor een goede condensator met een normale afmeting en een normale prijs. De gemetalliseerde foliecondensator bestaat slechts uit een uiterst dunne polyester film of folie waarop een zeer dun laagje metaal is aangebracht. Dit zorgt voor een nog kleinere afmeting. Het metaallaagje is alleen zo dun dat de stroomvoercapaciteit veel kleiner is dan die van de metaalfolie in een foliecondensator. Dit heeft voor en nadelen. Wanneer een piepklein gaatje in de kunststof folie van de gemetalliseerde polyestercondensator voor sluiting zorgt zal in het metaallaagje in de directe omgeving van het gaatje kortstondig zo'n hoge stroomdichtheid heersen dat het als een zekering verdampt waardoor de kortsluiting "hersteld" wordt. Gedurende vele jaren genoten gemetalliseerde polyestercondensatoren grote populariteit in Tv-toestellen met buizen, en wel omdat ze klein en goedkoop waren. De gemetalliseerde condensatoren konden niet één maar meerdere malen herstellen van een doorslag, het zelf herstellende eigenschap. Alleen bij lage spanningen bleek de in de condensatoren opgeslagen energie dikwijls onvoldoende om een sluiting te herstellen. De betrouwbaarheid van deze condensatoren was zodoende bij lage spanningen aanmerkelijk slechter dan bij de nominale spanning. Als oude gemetalliseerde polyestercondensatoren in Tv-toestellen onbetrouwbaar worden raken de signalen sterk verruist door het "herstellen" van de kortsluitingen. Op dezelfde manier produceren "droge" tantaalcondensatoren die als audio koppelcondensatoren worden gebruikt, soms een heleboel ruis als ze hun "lekjes" herstellen. Daarom worden deze condensatoren niet erg veel meer gebruikt in audioschakelingen.

Een ander aspect van de foliecondensator is de vraag of de constructie al dan niet van uitstekende folie gebruik maakt. De aansluitdraden van veel goedkope opgerolde foliecondensatoren zijn slechts aan het uiteinde van de lange stroken metaalfolie bevestigd. Bij een condensator met uitstekende folie echter steekt die folie aan beide zijden een stukje uit en vormt zo een laagohmige en laag inductieve verbinding met de aansluitdraden.

Deze constructie is uitstekend geschikt voor condensatoren met een lage ESR (Equivalent Series Resistance of ter wijl equivalente serieweerstand) voor gebruik in bijvoorbeeld hoogfrequent filterschakelingen. Als je dus zo'n condensator zou vervangen door een exemplaar zonder het uitstekende folie, zou het filter beduidend slechter functioneren.

Keramische condensatoren. We onderscheiden in principe drie soorten, de "hoge-K" typen, de "stabiele-K" typen en de C0G en Np0 typen. De hoge-K typen, zoals die met een "Z5U"-karakteristiek, bieden een heleboel capaciteit in een klein volume, bijvoorbeeld 10x6 pF in een volume van 7x7mm bij een dikte van zo'n 4mm. Dat is het positieve aan dit type. Maar er hangen natuurlijk ook nadelen aan vast. Bij een temperatuur van 0°C en bij 55°C is de capaciteit 20% lager dan bij kamertemperatuur. En bij -25°C en +90°C zelfs 60% lager.! Hieruit blijkt dus dat het goed opletten is in welke condities een apparaat gebruikt wordt en niet wanneer het niet meer functioneert.

Zilvermica condensatoren hebben veel eigenschappen gemeen met C0G-condensatoren. Ze hebben een lage ESR en een TC van 0-100 ppm/°C. Ook zijn ze bruikbaar bij temperaturen boven de 200°C, vooropgesteld dat ze met hoge temperatuur soldeertin zijn vervaardigd. Helaas bezitten ze ook een slechte "opzuigings" karakteristiek, de dielectrische adsorptie is onverwacht slecht.
Een heel groot probleem bij zilvermica condensatoren wordt gevormd door de markering. Zilvermica condensatoren in oude radiotoestellen waren voorzien van een volkomen ondoorgrondelijke markering, namelijk 6 gekleurde stippen. Sommige nieuwe exemplaren zijn zo vreemd gecodeerd dat je, zelf als de markering niet is afgesleten, nooit zeker kunt weten of 10C00 nou 10, 100 of 1000pF betekent. Je kunt dan niet zonder een capaciteitmeter, wat trouwens sowieso een zeer goede vriend van de reparateur is.

1 en 2 zijn lijkt me als Booster of Ratel in te zetten. Ik gebruik ze al jaren. 3 prima nooit ergens last van en als vervanger teerdotten De gele Philips no.3 condensatoren doen het heel goed, en zelfs als de buitenkant niet zo fraai uit ziet, werken deze nog prima. Ook de ERO condensatoren doen het prima, maar onder zware omstandigheden, zoals booster C's in TV's legden ze ook wel eens het loodje (Kees van Dijke). 4 ken ik niet. Met 5 en 6 heb ik de slechte ervaringen, ofwel de condensatoren van db. Deze heb ik in de jaren '90 veel gebruikt, maar na enkele jaren vertoonde deze al een lek en molde dus vroegtijdig mijn EL84 eindbuizen. Later kwamen de gele ERO condensatoren (die niet op de afbeelding staan), die het veel beter doen (Kees van Dijke). 7 prima. 8 zijn mooie dingetjes om te zien, maar lekken als een teerknol... kunnen ook hun olie lekken (Laurens). 9 prima. 10, 11 en 12 van wat ik heb waren ze niet stuk. 13 mij onbekend. 14 prima. 15 nog nooit stuk gehad Hij lijkt veel op een styroflex condensator, deze hebben de minste temperatuur coëfficiënt. Ideaal voor oscillator schakelingen, maar 4700 pF is wel een wat hoge waarde (Kees van Dijke). 16 als 10, 11 en 12, of wel dit zijn prima condensatoren vermits je ze op de juiste plek in de schakeling gebruikt.

5,6,10,11,12, 13 15 en 16 zijn folie condensatoren en hebben zo specifieke eigenschappen. 3, 7 en 14 simpelweg ten alle tijde als vervanger oude teerdotten te gebruiken. Mijn voorkeur nr. 3. 1 en 2 gebruik ik enkel als booster. Hoewel ERO als slecht bekend staat geldt dat niet voor deze getoonde C's. Althans ik heb er zeer zelden problemen mee. Uiteraard let op de werkspanningen

Een belangrijke eigenschap van condensatoren is de zogenaamde effectieve serie weerstand. Deze weerstand bepaald hoe snel een condensator kan worden opgeladen en worden ontladen. Zo hebben keramische condensatoren een veel lagere ESR dan elco's als je op een printje kijkt waar veel geïntegreerde schakelingen opzitten dan kom je vaak keramische C-tjes tegen bij de ic's. Dit zijn de zogenaamde inrush c'tjes. Omdat printsporen een lengte, dikte en breedte, hebben en dus een weerstand, zij het lage, vormen. Deze weerstand zorgt ervoor dat er bij een schakelactie een spanningsdipje zou ontstaan die over het print spoor reist. Deze dip zou een probleem kunnen veroorzaken in de totale schakeling. Op het moment van schakelen is de stroom vraag hoog. De inrush C levert even tijdelijk deze stroom, zodat de voeding het kan bijsloffen. Als de ESR hoog zou zijn kan de lading niet snel genoeg uit de condensator komen. We praten hier over verschijnselen die in de nano seconde sfeer hangen.

Derhalve wordt er altijd een C gekozen met lage ESR en zeer vaak een keramische condensator van ca 10 nF. Hele volksstammen noemen dit een ontstoringscondensator, deze benaming is onjuist. Er stoort niks, er wordt alleen even een grote stroom gevraagd, vandaar een dat professionals dit een inrush C noemen.

Verder:
Polyprop’s zijn folie condensatoren voorzien van een isolatielaag van of polypropyleen ( MKP ) . Iets goedkoper en ook minder van kwaliteit zijn foliecondensatoren van polyester ( MKT ) of polycarbonaat ( MKC ).

Het dielectricum van condensatoren is niet ideaal. Hierin treden verliezen op die worden teruggezien als Ohmse verliezen. De dielectrische verliezen zijn tevens frequentie en spanningsafhankelijk.

Verschillende soorten condensatoren, daar zit echt een hele wereld achter. In de leerboekjes hebben condensators een capaciteit en meer niet, in werkelijkheid heeft een condensator allerlei andere eigenschappen, die niet altijd makkelijk in een elektrisch model zijn te vatten en daardoor voor de elektronicus moeilijk te accepteren zijn. De prijs van een condensator hangt af van de materialen en het fabricageproces. De eigenschappen ook. Een dure condensator kan heel veel goede eigenschappen hebben, of geoptimaliseerd zijn op één specifieke eigenschap, of gewoon ouderwets en duur gefabriceerd zijn.

Het controversieel onderwerp: ja, condensators veroorzaken vervorming, zeker weten want het is goed gemeten. In een reeks artikelen in Electronics World 2002/2003 heeft Cyril Bateman een uitgebreide beschrijving gegeven van een metingen die hij heeft gedaan aan allerlei typen condensators. Hij heeft ook naar verklaringen gezocht. Soms zitten die in de materialen (poyesther geeft vervorming, polystyreen is behoorlijk goed, polypropyleen is bijna perfect, en er was nog een materiaal dat nog iets beter was), soms in het electrisch contact van de "platen" met de aansluitdraden.

Je hebt de parasitaire zelfinductie en de effectieve serieweerstand als criterium. Dan heb je nog HF verliezen, en de verliezen bij hoge spanningen (correcter: grote en snelle spanningsveranderingen, gepaard gaande met grote stromen en stress in de moleculen van het dielectricum). De eigenschappen hangen mede samen met de constructie van de condensator. Moderne compacte condensatoren zijn gemaakt van gemetalliseerde folie. Dat leidt tot een compacte constructie maar het gevolg is dat de weerstand van die dunne metaallaag een rol gaat spelen. In de bekende MKM condensators is dat opgelost door een blokje te maken, niet een rolletje, een stapeltje korte (0,6-1 cm) gemetalliseerde strookjes die allemaal aangesloten zijn (het metalige einddeel). Een rolcondensator waarvan alleen het begin van de stroken is aangesloten, heeft een hogere zelfinductie dan een waarvan folie uit de rol steekt en aan de zijkant is aangesloten.

Het dielectricum maakt heel veel verschil. Niet alleen de dielectrische constante er, die is vaak niet zo constant. Materialen kunnen verliezen hebben, bij hoge frequentie (of hoge spanningsverandering) kunnen die toenemen. De maximale werktemperatuur is van belang, zeker als de condensator door verliezen warm kan worden). Bij de keus van je condensator moet je kijken welke eigenschappen belangrijk zijn voor de toepassing. Is het een ratelcondensator of anderszins net-onstoor-C, moet je kiezen voor goedgekeurde veiligheidstypen (met zo'n hele reeks logo's van testinstituten). Bij schakelende voedingen let je op lage verliezen, bestand zijn tegen hogere temperaturen en stromen. En de HiFi-freak kan letten op lage vervorming. En zo zijn er nog meer mogelijke accenten.

Voor ontwerpers van commerciële producten is één eigenschap vaak erg belangrijk: de kostprijs. Helaas zijn bij surpluspartijen vaak niet de eigenschappen voldoende bekend. Bij kopen van condensators is het dus moeilijk te bepalen of "duur" ook "goed" is.

Onno Masar

Wat muziek betreft is er maar één beste elco, de kortgesloten versie. Ik heb het dan over elco's in de signaalweg, niet de afvlak en ontkoppelelco's. Daar waar toch condensatoren in de signaalweg nodig zijn is een ongepolariseerde condensator beter, maar die zijn (meestal) duurder dan een (klein) elco'tje. Er zijn voor de rest wel degelijk zeer grote prijsverschillen in elco's, maar dat heeft hoofdzakelijk te maken met gegarandeerde levensduur onder gegeven omstandigheden. Temperatuur is er zo een: in een warmere omgeving leeft een elco korter dan in een koelere omgeving.

Er is veel rotzooi op de markt wat elco's betreft. Er zijn complete forums en websites aan geweid, waar veel ellende te lezen is over apparatuur die na amper twee jaar of nog eerder problemen gaan vertonen door slechte elco's. Daarom raad ik ook aan, als je condensatorblokken reviseert of vervangende elco's op moeilijke plaatsen monteert in ieder geval een wat betere (= meestal duurdere) elco te gebruiken. Zichzelf respecterende elcofabrikanten hebben datasheets van de betreffende types ter beschikking en het is lonend om die eens na te slaan op de opgegeven levensduur en omstandigheden die vereist zijn. Het enige wat een prijsverschil zou kunnen veroorzaken is de nauwkeurigheid (tolerantie) van die C's. De goedkopere C's (ongeacht type) hebben vaak een tolerantie van +/- 20% of nog meer. Zelfs hier zie je nog behoorlijke prijsverschillen. Ook kan de coating van de C invloed hebben op de prijs, maar hoeft niet zo groot te zijn.

Een belangrijk verschil is de maximum temperatuur en de maximale rimpelstroom en frequentie die de condensatoren (elco's) kunnen verdragen. Dus een elco met dezelfde waarde en werkspanning kan zich totaal anders gedragen in de schakeling. (overschrijden maximale rimpelstroom gaat ten koste van de levensduur, de mate van overschrijding bepaalt deze).

De rimpelstroom moet je zien ik combinatie met de inwendige weerstand (ESR=equivalent series resistance) van de elco, de rimpelstroom zorgt voor warmteontwikkeling in de ESR en als deze te hoog is kan in het ergste geval de elco gaan spuiten. De ESR is dus ook belangrijk. Is de ESR relatief hoog dan ontstaat er een relatief grotere rimpelspanning (100HZ bij dubbelfasige gelijkrichting) welke dan wel zeker kan doordringen in gevoelige schakelingen waar de voedingsrimpelspanningsonderdrukking minder is. Urimpel = Irimpel x ESR. Een condensator van dezelfde waarde is dus niet per definitie gelijk. Voor oude radio's zou ik de 110gr. C. versie kiezen omdat hij meestal hermetisch gesloten in de bestaande elcobus wordt gemonteerd. Dit vergroot de levensduur van de gerenoveerde elco.

Naar ik begrepen heb, verlopen die mosterd-C's nauwelijks. Dit zijn ook geliefde C's bij de radio en TV-hobbyisten.

Mijn ervaring is ook dat ze bijna niet verlopen. Gebruik ze vaak om oude ontvangers mee te herstellen.

Harry

Condensatoren moet je altijd loskoppelen, om het simpele feit dat, als een condensatoren inwendige sluiting heeft (of een dermate lage weerstand), de overbrugging niet "genomen" wordt, omdat het testexemplaar wel een hoge inwendige weerstand heeft.

In 1955 kwam er een toestel op de markt dat in staat was het lek van condensators te testen zonder ze uit de schakeling te nemen. Misschien iets om na te bouwen met moderne componenten.

µF / MFD	pF / MMFD	nF / K / T / kpF	K (huidige notatie)	CM
1	1.000.000	1000	105K	900.900,9
0,82	820.000	820	824K	738.738,7
0,8	800.000	800	804K	720.720,7
0,7	700.000	700	704K	630.630,6
0,68	680.000	680	684K	612.612,6
0,6	600.000	600	604K	540.540,5
0,56	560.000	560	564K	504.504,5
0,5	500.000	500	504K	450.450,5
0,47	470.000	470	474K	423.423,4
0,4	400.000	400	404K	360.360,4
0,39	390.000	390	394K	351.351,4
0,33	330.000	330	334K	297.297,3
0,3	300.000	300	304K	270.270,3
0,27	270.000	270	274K	243.243,2
0,25	250.000	250	254K	225.225,2
0,22	220.000	220	224K	198.198,2
0,2	200.000	200	204K	180.180,2
0,18	180.000	180	184K	162.162,2
0,15	150.000	150	154K	135.135,1
0,12	120.000	120	124K	108.108,1
0,1	100.000	100	104K	90.090,1
0,082	82.000	82	823K	73.873,9
0,08	80.000	80	803K	72.072,1
0,07	70.000	70	703K	63.063,1
0,068	68.000	68	683K	61.261,3
0,06	60.000	60	603K	54.054,1
0,056	56.000	56	563K	50.450,5
0,05	50.000	50	503K	45.045,0
0,047	47.000	47	473K	42.342,3
0,04	40.000	40	403K	36.036,0
0,039	39.000	39	393K	35.135,1
0,033	33.000	33	333K	29.729,7
0,03	30.000	30	303K	27.027,0
0,027	27.000	27	273K	24.324,3
0,025	25.000	25	253K	22.522,5
0,022	22.000	22	223K	19.819,8
0,02	20.000	20	203K	18.018,0
0,018	18.000	18	183K	16.216,2
0,015	15.000	15	153K	13.513,5
0,012	12.000	12	123K	10.810,8
0,01	10.000	10	103K	9.009,0
0,0082	8.200	8,2	822K	7.387,4
0,008	8.000	8	802K	7.207,2
0,007	7.000	7	702K	6.306,3
0,0068	6.800	6,8	682K	6.126,1
0,006	6.000	6	602K	5.405,4
0,0056	5.600	5,6	562K	5.045,0
0,005	5.000	5	502K	4.504,5
0,0047	4.700	4,7	472K	4.234,2
0,004	4.000	4	402K	3.603,6
0,0039	3.900	3,9	392K	3.513,5
0,0033	3.300	3,3	332K	2.973,0
0,003	3.000	3	302K	2.702,7
0,0027	2.700	2,7	272K	2.432,4
0,0025	2.500	2,5	252K	2.252,3
0,0022	2.200	2,2	222K	1.982,0
0,002	2.000	2	202K	1.801,8
0,0018	1.800	1,8	182K	1.621,6
0,0015	1.500	1,5	152K	1.351,4
0,0012	1.200	1,2	122K	1.081,1
0,001	1.000	1	102K	900,9
0,00082	820	0,82	821K	738,7
0,0008	800	0,8	801K	720,7
0,0007	700	0,7	701K	630,6
0,00068	680	0,68	681K	612,6
0,0006	600	0,6	601K	540,5
0,00056	560	0,56	561K	504,5
0,0005	500	0,5	501K	450,5
0,00047	470	0,47	471K	423,4
0,0004	400	0,4	401K	360,4
0,00039	390	0,39	391K	351,4
0,00033	330	0,33	331K	297,3
0,0003	300	0,3	301K	270,3
0,00027	270	0,27	271K	243,2
0,00025	250	0,25	251K	225,2
0,00022	220	0,22	221K	198,2
0,0002	200	0,2	201K	180,2
0,00018	180	0,18	181K	162,2
0,00015	150	0,15	151K	135,1
0,00012	120	0,12	121K	108,1
0,0001	100	0,1	101K	90,1
0,000082	82	0,082	820K	73,9
0,00008	80	0,08	800K	72,1
0,00007	70	0,07	700K	63,1
0,000068	68	0,068	680K	61,3
0,00006	60	0,06	600K	54,1
0,000056	56	0,056	560K	50,5
0,00005	50	0,05	500K	45,0
0,000047	47	0,047	470K	42,3
0,00004	40	0,04	400K	36,0
0,000039	39	0,039	390K	35,1
0,000033	33	0,033	330K	29,7
0,00003	30	0,03	300K	27,0
0,000027	27	0,027	270K	24,3
0,000025	25	0,025	250K	22,5
0,000022	22	0,022	220K	19,8
0,00002	20	0,02	200K	18,0
0,000018	18	0,018	180K	16,2
0,000015	15	0,015	150K	13,5
0,000012	12	0,012	120K	10,8
0,00001	10	0,01	100K	9,0

De letter "K" in de kolom "K (huidige notatie)" heeft niets met de aanduiding van Kilo (= x1000) te maken maar betreft de indicator van de tolerantie van de condensator. In bovenstaande tabel betreft het in deze kolom dus condensatoren met een tolerantie van 10%.

Een C van 1cm heeft een capaciteit die overeenkomt met de capaciteit van een geleidende bol met een diameter van 1 cm geplaatst in vacuüm.Het is dus een heel anders gedefinieerde eenheid dan pF. Ze komen dus ook niet overeen. Gelukkig liggen de waarden wel redelijk dicht bij elkaar. De omrekening is 1cm = 1,11pF.

Zie voor de berekening dit PDF.

De afkorting "mfd" betekent microfarad. Meer gebruikelijk is µF. Dus 0.05 mfd is hetzelfde als 0,05 µF maar ook 50 nanofarad of 50.000 picofarad. Vervangen door een 47 nF.
0,01mfd vervangen door 10 nF.

Met tekstopdruk op componenten zijn fabrikanten meestal behoorlijk "creatief" geweest. Met andere woorden: er is geen standaardnotering waar je houvast aan hebt. Meestal kun je aan de hand van de opdruk en de afmetingen redelijk inschatten om welke waarde het gaat, maar bij twijfel blijft alleen een capaciteitsmeter over. Het rijtje afgaand denk ik dat het respectievelijk 10pF, 40pF, 15pF, 5nF (=5000pF), 2nF (=2000pF), 10pF/100Volt en 5pF/250Volt zal zijn. De letters bij de eerste vijf zullen waarschijnlijk aanduidingen voor werkspanning of tolerantie zijn. De laatste twee aanduidingen kan je ook anders interpreteren: 100pF/10% en 250pF/5%. Het blijft dus gokken totdat je zekerheid kunt krijgen uit een schema of de condensator aan een capaciteitsmeter hangt.

De aanduidingen 100/10 en 250/5 zou ik -zoals hierboven al aangegeven- als: 100 pF 10% en 250 pF 5% zien.

En let op (ten overvloede), het zijn dus geen onverslijtbare mica-condensatoren (alleen de picofarad waarden wel).

Maarten Bakker

Tolerantie codes
F	± 1%
G	± 2%
H	± 3%
J	± 5%
K	± 10%
M	± 20%

Condensatoren / Diversen