Bakeliet

Overzicht 

 

Algemeen Eboniet Gat dichtmaken Gekleurd bakeliet Geluidskwaliteit bakelieten radio's Houtnerfpatroon Informatie over bakeliet Kast repareren Philite Reinigen / laten glanzen Superlijm verwijderen Vernis / verf verwijderen Verven / lakken

Verweerd bakeliet Was (in de was zetten) Brasso en Brasso

Op deze site vind je zeer bruikbare informatie voor het repareren van bakelieten kasten (gebroken, stukken eruit e.d.). Zie: http://www.siliconchip.com.au/cms/A_101790/article.html

Ted Mooren

Eboniet , ook wel hardrubber genoemd, is verder dóórgevulcaniseerd rubber. Als je het bewerkt ruik je een zwavelig geurtje. Eboniet bestaat uit ruwe rubber, waaraan zwavel is toegevoegd. Het geheel wordt onder druk en temperatuur gevulcaniseerd, waarbij het eindproduct meestal gelijk uit een vorm komt. Vroeger werd het voor schakelborden gebruikt. Ook accubakken zijn er lang van gemaakt. Eboniet wordt nauwelijks door zwavelzuur aangetast. De eerste -zelfbouw-radio's werden vaak op bordjes van eboniet gebouwd. Als hiervoor dan messing boutjes werden gebruikt, sloegen die snel groen uit. Eboniet heeft niet zo'n goede isolatiewaarde, zeker niet voor HF. Het wordt na verloop van tijd dof met een groenige weerschijn. Nóóit schuren of met een scherp schuurmiddel behandelen. De oppervlakte huid wordt dan ruw, die je alleen door polijsten nog goed krijgt. Er zijn diverse methoden om het schoon te krijgen:

• Met een doek met een ontvettingsmiddel alle troep er af halen, het slaat dan wit uit. Met vaseline o.i.d krijgt het weer een diepe glans.

• Met een spuitbus meubelreiniger bewerken. Als je er dan een doek over haalt is het al een stuk schoner. Daarna inspuiten met een middel om meubels glanzend te krijgen, of gewoon boenwas.
  

Teun Rosmolen

Maak eboniet nooit, maar dan ook nooit schoon met Commandant (4) of een ander schurend schoonmaakmiddel! Eboniet is een van de eerste soorten kunsthars, gemaakt van (hoofdzakelijk) rubber.

(foto: Arie Schets)

De wolkige structuur op deze toestellen is zo dun dat je die er gelijk afpoetst of grote schade toebrengt.

De vraag is of er wel sprake is van eboniet? Eboniet is vaak zwart of bruin van kleur en kent nauwelijks een tekening. Philite daarentegen wel. Dit is gemaakt van hardpapier met een lijm/harsmengsel. De tekening of gemarmerde laag die hierop zit is zeer dun: als je Commandant gebruikt zit je er zo doorheen. Schoonmaken met lauwwarm water en een zachte zeep, niet onderdompelen in het water. Je kunt de kleur erg goed ophalen met schoenpoets, rood / bruin van kleur. Goed uitwrijven en het Philite wordt als nieuw. Ook beschadigingen (mits niet te groot) kun je erg goed wegwerken met schoenpoets. Wel moderne poets gebruiken, van die zalfachtige massa, schoenpoets van vroeger is veel te hard.

Leo Snoeren, Ben Dijkman

Een aardige toelichting over de eigenschappen van eboniet bij vond ik in: "Het Radioboek voor den Handel, Amateur en Luisteraar", Ing. J. Schiere. Bussum, 1926. Dit is uit een verhandeling over de frontplaat van de radio.

Piet Blaas

Voor de restauratie van een Australische Philips 115 waarvan de kast onherstelbaar beschadigd was, is gebruik gemaakt van de bakelieten kast van een BX462A (die qua uiterlijk precies hetzelfde is). De 115 ken achter de afstemknop echter geen bandschakelaar, zodat het daarvoor bestemde gat dicht gemaakt moest worden. Uit de oude kast heb ik daartoe een stukje gezaagd, met de witte lijn op de juiste hoogte.

Vervolgens heb ik daarvan een rondje gemaakt, dat precies past in het betreffende gat. 

Het rondje heb ik erin gelijmd met "Araldite" tweecomponentenlijm. Daar heb ik vijlsel van bruin artiestenkrijt toegevoegd om de juiste kleur te krijgen.

Vervolgens het bakeliet weer glad gemaakt. Het resultaat is hieronder te zien.

(foto's; John de Haas)

Helaas is de kleur van het bakeliet van de 115 niet helemaal gelijk aan dat van de BX462A, zodat je toch blijft zien waar het rondje erin gelijmd is.

John de Haas

• Tesla 308U Talisman: aan de onderkant en van binnen is het bakeliet prachtig rood, maar van boven zit er een bruine "roestlaag" op, ik denk vooral door de warmte van de buizen. Hoe krijg ik overal die mooie rode kleur terug?

(foto: Ramon Pool)

Gewoon wegpoetsen, dat gaat goed met o.a. Commandant Rubbing Compound No 3. Dit is in de autohandel en de auto afdeling van een warenhuis te koop. Het bakeliet van de 308U is massief rood, dus je kunt doorpoetsen tot de bruine laag verdwenen is. Niettemin toch oppassen. Er is een risico dat de kleur na intensief poetsen duidelijk minder mooi wordt. Dus pas op, niet te diep poetsen. En als je poetst kun je ook Brasso koperpoets gebruiken. Dat is iets minder agressief en werkt perfect. Ik gebruik niets anders dan dat middel om radio's te poetsen. Een laagje siliconenvrije blanke meubelwas erover "et voila!"

Bij een diepe kras kun je vaak niet anders dan dieper poetsen. Je moet dan plaatselijk en diep poetsen, daarmee verwijder je de bovenste laag van het bakeliet op die plek. Je kunt de kleur in zo'n geval plaatselijk weer ophalen met schoenwas (de soort voorzien van teksten als "geeft kale schoenen nieuwe kleur" en/of "wondercreme"). Wel even zoeken naar de juiste kleur en goed uitpoetsen. Dit werkt ook goed bij verkleuringen van bakeliet rondom knoppen. Op zulke plekken is het bakeliet vaak lichter en vlekkerig geworden door "handeffect".

John Hupse, Ramon Pool 

• Ik ben opzoek naar een goed en warm klinkende bakeliet radio, die ik heel vaak wil gaan gebruiken. 

Bakelieten radio's zijn gemaakt in de periode 1930 tot 1960, er is dus nogal wat keus. De kleinere soorten (tot 10 liter inhoud) klinken in het algemeen niet erg warm, vaak wat blikkerig. Vanaf circa 25 liter is een fraaie warme klank goed haalbaar. Omdat de kwalificatie "warm klinkend" vooral subjectief is (gevoelsmatig), moet je dit zelf invullen. Een donkere kast kan hierbij zeker ondersteunend werken.

Mijn ervaring is dat radio's uit iemands geboortejaar voor die persoon het warmst klinken. Wellicht gaat deze vuistregel ook bij anderen op. Dit kan problemen geven bij liefhebbers van bakelieten radio's die jonger zijn dan ongeveer 44 jaar.

Een bakelieten toestel dat ik zelf uitstekend vind klinken is de Philips BX410A uit 1951. Dit apparaat heeft van huis uit een goede, relatief moderne luidspreker die gemonteerd is op een houten plaat. Een gerestaureerd exemplaar kost rond de € 50.

John Hupse 

Enkele mooi klinkende bakelieten radio's zijn de Philips B4X61A en de Emud Record 61. Ook de oude Blaupunkt bakelieten radio's, zoals de F511WP en B52W doen het aardig. Mooier spelende buizenradio's zijn toch altijd de "duurdere" vaak grotere houten modellen. Veel van deze radio's zijn voor enkele tientjes te bemachtigen, met name de late jaren '50 en begin jaren 60 modellen, maar houdt er wel rekening mee dat buizenradio's altijd vakkundig opgeknapt dienen te worden als je ze dagelijks wilt laten spelen.

Belangrijk is welke eisen je stelt:

• vind je het middengolf geluid al acceptabel, of luister je liever naar FM omdat deze helderder en zuiverder klinkt. Leuke middengolf (AM) radio's zijn de oude Philips modellen zoals de BX490A, maar ook de BX310A, BX320A, evenals de B3X69A;

• houd je van een dikke lage tonen weergave, wat meestal kenmerkend is voor buizenradio's. Dan kom je automatisch op de grote modellen uit. Zo niet, dan zijn de kleine bakelieten radio's ook wel wat, maar die hebben een "erg kil" geluid.

Over het algemeen geldt wanneer de eerste indruk positief is, dat je op de lange duur nog steeds tevreden bent. Maar houd er wel rekening mee dat waarnemingen nogal subjectief zijn.

Kees van Dijke

• Houtnerfpatroon

• Philips BX533A: de bakelieten kast heeft een houtaanzicht. Die "houtlaag" is precies aan het afbladeren. Hoe nog mooi te krijgen?

De houtnerf is op het bakeliet geprint of geschilderd. Het is dus maar een dunne verflaag. De kast van de Philips BX533A die ik hier heb staan heeft aan de binnenkant een vrij lichte kleur rood. Ik neem aan dat dit de kleur is van het onbehandelde bakeliet. Zie foto's. Met polijsten zal de houtnerfstructuur van de kast verdwijnen en houd je een mijns inziens lelijke rode kast over. Misschien zijn de beschadigingen wat te camoufleren door de kast met donkere harde(!) meubelwas te behandelen?

(foto's: Ed van der Weele)

De radio zag er overigens wel even anders toen ik hem kreeg. Heel veel stof en dáár overheen kwistig gespoten met Kontakt60. Het leken wel druipsteengrotten onder het chassis. Een normale schoonmaakbeurt met stofzuiger en stofkwast, tandenborstel of wattenstaafjes haalde niets uit. Toen maar rigoureus aangepakt: flink bespoten met Swipe, een sterk ontvettende allesreiniger, en het hele zaakje onder de douche. De kast heeft wat krassen. Die heb ik gecamoufleerd met donkerbruine Antiekwas van de HEMA.

Ed van der Weele

Kale plekken (meestal rond de bedieningsknoppen) kunnen worden bijgewerkt met dunne lak in de juiste tint. Zwarte nerf zet je op met een viltstift en dan direct iets uitwrijven over de lak. Wanneer alles goed op kleur is kan je de kast afwerken met een laagje transparante spuitlak.

John Hupse

• Philips BX490A

De  houtopdruk bij deze radio was in een poging om deze bij te werking verknoeid. Ik heb dan gekozen om een zelfklevende plasticfolie te gebruiken. Bij de Gamma te krijgen op een rol van 60cm op 2 meter voor € 5. Dit is mij zeer bevallen. De kleur is goed. De houttekening is goed en het is goed aan te brengen. Doordat het vlak van de houtopdruk wat boven de kast uitsteekt is dit goed af te snijden met een mes en een meetlat. Ik vind het zeer geslaagd en voor de prijs is het zeker het proberen waard. Het plakplastic kleeft heel goed en of het zou loslaten later dat zien we dan wel. Het was deze oplossing of een verknoeide kast. Als het zou lossen na een tijd kleef ik er wel een nieuw stuk op eventueel de randen vastgelijmd.

Rudy Wouters

Je zou dit proces kunnen vertragen door de randjes met b.v. Velpon vast te zetten.

Paul Brouwer

(afbeeldingen: Rudy Wouters)

Hier nog een zicht op de zijkant De houtnerfgrootte is zeer gelijkend met het origineel.  Ik heb er ook op gelet dat de richting van de houtnerf hetzelfde is al het origineel.

Rudy Wouters

• Reinigen / laten glanzen

• Schoonmaken 

Bakeliet kan gereinigd worden met water en zeep, randjes met behulp van een zacht borsteltje. Voor erg vuile kunststof kun je Biotex gebruiken. Het bakeliet wordt daar erg dof van, maar dat kun je naderhand weer glanzend poetsen met Brasso of Commandant (dit laatste middel is verkrijgbaar bij de auto accessoire shop). Een mooi voorbeeld kun je zien op de site van Ed Hodes, waar de verweerde en beschadigde kast van een Philips BX380A er weer als nieuw komt uit te zien.

Bij een radio, zoals de Philips BX200U (foto hiernaast), is het natuurlijk een heel gedoe om het raster schoon te krijgen. Stop hem in elk geval niet in de vaatwasser. Deze werkt met agressieve chemicaliën, waarvan het bakeliet helemaal dof wordt (en niet meer goed is te krijgen).  Maak hem gewoon met de hand schoon, met een normaal afwasmiddel (groene zeep alleen als het echt nodig is). Voor het raster kun je bijvoorbeeld een flessenhals borsteltje gebruiken.

• Knoppen

Eerst eventueel koperen delen glanzend poetsen met Brasso. Vervolgens een tijdje in een warme Dreft (voor de afwas) oplossing laten weken en dan met een oude tandenborstel de eventueel aanwezige ribbeltjes schoonpoetsen. Het resultaat is vaak verbluffend.

• Doffe plekken en krasjes 

• Verschil Brasso en Commandant

Het verschil tussen Brasso en Commandant is vooral de hoeveelheid vocht die erin zit. Wanneer je bakeliet glimmend wilt poetsen mag het polijstmiddel niet al te vochtig zijn. Er lossen dan stoffen uit het bakeliet op in het water, waardoor een doffe aanslag ontstaat. Met Brasso moet je dus even wachten met poetsen totdat het oppervlak wat is opgedroogd. Werkt dus het beste bij mensen die geen haast hebben.

(foto: John Hupse)

In Brasso zitten polijstkorrels, ammoniak, zeep en een beetje oplosmiddel. De zeep houdt het polijstmiddel vast zodat je geen klontjes krijgt. In Commandant zit ook zeep. Het is niet onmogelijk dat het oplosmiddel in Brasso sommige soorten plastic oppervlakken aantast. Maar dat heb ik nooit uitgeprobeerd, ik gebruik eigenlijk altijd Commandant. Volgens mij zit daar geen ammoniak in. Brasso kwam precies honderd jaar geleden op de markt, het is eigenlijk bedoeld voor metalen zoals koper en messing. Tegenwoordig wordt het ook gebruikt om bekraste CD's te herstellen en plastic schermpjes van IPod's weer glanzend te krijgen. Interessant spul. John Hupse

• Afwerken

Voor de afwerking kan silicone vrije was worden gebruikt. Het bakeliet gaat daarvan flink glimmen en houdt dat ook erg lang vol zonder nawerk. Wel af en toe het stof eraf halen natuurlijk, want dat zie je wel op zo'n glanzend kastje liggen. Ook wordt voor de afwerking normale teakolie gebruikt. Niet alleen de bakelieten maar ook de houten kasten gaan er van glimmen. De radio's gaan er ook nog lekker van ruiken (je moet er wel van houden). Door het gebruik van teakolie kan de radio wel wat plakkerig worden (bij de verkoop wordt het ook wel eens overvloedig gebruikt om beschadigingen te verdoezelen).

Je kunt het bakeliet ook inwrijven met een -heel dun- laagje (verdunnen met terpentine) antiekwas. Zeer gelijkmatig en super lichtjes inwrijven en even wat aan laten drogen. Daarna heel goed uit/af poetsen met een (ruime) badstoffen lap. Dit geeft ook een heel natuurlijke, mooie bakelietglans.

• Informatie

Op de website van Radio Wereld is speciaal een pagina (05) aan bakeliet gewijd. Tevens diverse tips om bakeliet weer mooi te krijgen.

Wim Stuiver, John Hupse, Wouter Nieuwlaat, Stef van Aalst, Rene Daemen, Edwin Outermans, Ramon Pool,  Maurice, Henk van den Broek, Ed van der Weele, Ben Dijkman, Gerard Tel, Otto Tuil

• Informatie over bakeliet

• Sites over dit onderwerp:

Ramon Pool heeft met name bakelieten radio's op zijn site.

Mark Schoenmakers

M.b.v. de zoekmachine Google invullen "bakeliet" en er verschijnen vele sites. Ook op mijn website "Radio Wereld"  heb ik een pagina aan bakeliet gewijd. Denk er wel om dat "bakeliet" met één "k" geschreven wordt. In het engels "bakelite".

Wim Stuiver

Zie ook onder "Boeken".

• Scheur of stuk afgebroken? 

Dit kan als volgt gerepareerd worden: je haalt doorzichtige kunsthars (2 componenten, deze wordt erg hard); verkrijgbaar in elke zich zelf respecterende knutsel-/hobbyzaak. Je brengt hem op kleur door de verf meteen door het papje te mengen. Niet te veel verf want dat gaat ten koste van de kwaliteit van de reparatie, maar net voldoende dat hij op kleur is. Ikzelf maak zo ook knoppen. Het is wel oefenen geblazen! Als je het scheurtje gerepareerd hebt en het is goed uitgehard (dit kan wel een week duren) dan schuur je de restanten weg en polijst je het zaakje. Vervolgens clean je de kast met Commandant autocleaner no 4 (de groene pot). Dan glimt ie weer als een ......... in de maneschijn!

Theo de Keijzer

Je kunt het ook proberen met twee componenten giethars, die veel door de energiebedrijven in de buitendienst gebruikt wordt voor het afgieten van kabellassen. Het middel dat door de normale elektricien gebruikt word, blijft te soepel om echt stevig te zijn.

Gerwin

Ik heb reeds meermaals een bakelieten radio-onderdeel hersteld met giethars (polyester zoals dit gebruikt wordt voor boten of herstelling van koetswerk). De beste oplossing (toegepast voor het opvullen van deuken en breuken in een bakelieten kast) is kneedbaar hout (voor het opvullen van gaatjes in schrijnwerk).

Jan Andries

Ik heb zelf twee methoden geprobeerd, en dat zijn: normale twee componenten auto plamuur (in de goede doe het zelf zaak te verkrijgen). Het nadeel is dat je het geheel later in de goede kleur moet zien te krijgen. Ook heb ik de in de normale elektrawereld gebruikte giethars gebruikt. Dat gaat best goed. Het enige nadeel is dat het bij wat hogere temperaturen wat soepel wordt. Om een scheur of een barst te repareren is het best geschikt (de kleur is bijna zwart, maar er is ook een bruine versie).

Gerwin

Scheuren of losse scherven kunnen goed worden vastgezet met superlijm (de dunne soort). Zorg er wel voor dat lossen delen naadloos op elkaar aansluiten. Gebruik eventueel stukjes plakband om de zaak tijdelijk vast te zetten totdat de lijm hard is. Twee componenten kunsthars alleen toepassen om ontbrekende delen aan te vullen. 

John Hupse

Als de kast alleen dof is en geen extreem diepe krassen vertoont dan kun je het heel mooi krijgen met koperpoets van Brasso. Gewoon met een zachte doek oppoetsen. Je zult zien dat je doek bruin wordt, je polijst namelijk de kast (denk erom, niet met papier poetsen, dat kan namelijk ook krassen veroorzaken). Zitten er wel diepere krassen in de kast dan kun je het gaan doen met Commandant Cleaner (groene bus bij de auto-accessoireshop). Dit is een grover polijstmiddel dat je ook voor de auto gebruikt als de lak dof is geworden. Let op, hier poets je sneller bakeliet mee weg. Dus nooit te lang op een plek anders poets je deuken in de kast. Ik probeer het altijd eerst met koperpoets. Na het poetsen met Brasso afwerken met een siliconenvrije was, siliconen maken de kast namelijk weer dof. Denk aan een blanke meubelwas, bij de meubelzaak op de hoek verkrijgbaar.

Als er kleine scheurtjes in de kast zitten dan kun je die vullen met secondenlijm. Voordat je dit doet haal je eerst met een vijl wat bakeliet (na het vijlen dus poeder) van de kast, meestal doe ik dat aan de achterkant, aan de binnenkant bij het achterschot van de randen. Dit poeder strooi je in de nog natte secondenlijm en druk je eventueel met siliconenpapier in de scheur (siliconenpapier hecht niet aan de secondenlijm). Denk er aan dat je alleen werkt met poeder van dezelfde kast i.v.m. kleurverschil. Nu zal als de secondenlijm droog is er een laagje boven je kast uitsteken. Het grootste gedeelte verwijder je voorzichtig met een stanleymesje. Zorg er natuurlijk voor dat je geen krassen maakt naast de gerepareerde plek. Als er nog een klein "heuveltje" voelbaar is kun je dat met Brasso of Commandant weg polijsten/poetsen. Nu moet je wel de hele verdere kast poetsen met het gebruikte middel anders ga je natuurlijk verschil zien in glans. Is het nog niet naar je zin dan kun je het scheurtje nog een keertje op dezelfde manier behandelen. Alles naar het zin? Dan nog een laagje was en als je het goed gedaan hebt zie alleen jij het nog omdat je weet.

Grote scheuren worden op deze wijze moeilijk omdat je dan nogal wat bakelietpoeder verbruikt en je het ook altijd zal blijven zien. Ik ken iemand die bakelieten kasten repareert. Zelfs gaten weet hij weg te werken met bakeliet van een sloopkast. Alleen wordt de kast dan wel gespoten, uiteraard zo dicht mogelijk bij de oorspronkelijke kleur. Je moet dan wel wat geld meenemen.

Ramon Pool 

Crosley 56 TD uit 1949: Onder in een hoek was een scherf af die ik heb weten te repareren en zorgvuldig bijwerken d.m.v. vijlen, schuren en naslijpen, vervolgens lak op kleur gebracht en met een penseeltje aangebracht, het resultaat mag er weer wezen vind ik.

Hieronder op lakken na gerepareerd, (roze plek), ik heb een heel goede ervaring met gewoon polyesterplamuur, in de volksmond staalplamuur.

Hieronder bijgelakt.

(foto's: Hans van Kampen)

Dat roze stukje is twee componenten, staal plamuur dus. Het zit in een metaal potje met een tubetje rode verharder in dit geval. De plamuur is grijs en de verharder rood maar je hebt ook witte plamuur met witte verharder. Het tijdsbestek dat het hard is hangt van twee factoren af, n.l. de omgevingstemperatuur en de hoeveelheid verharder die je toevoegt, bij kamertemperatuur en een minimale hoeveelheid verharder is het al verwerkbaar na 20 minuten. Het hecht heel goed en is prima (mechanisch) te bewerken.

Hans van Kampen

Wanneer er een stukje bakeliet uit de kast ontbreekt is de volgende methode aan te bevelen. Polyesterhars laat zich uitstekend op kleur brengen met Acryl autolak van Motip. Voor bruine bakeliet is de kleur 51250 uitstekend geschikt. Maak de benodigde hoeveelheid aan met harder en breng het op kleur met de autolak. Vervolgens het ontbrekende stukje opvullen, schuren, polijsten en poetsen. U zult versteld staan van het resultaat.

Chris Dagelet

Een tijdje terug was ik bezig met een Italiaanse Philips waar "iets aan ontbrak". Technisch gezien was het allemaal niet moeilijk. De kast was een ander probleempje.

Na diverse plamuur/schuur sessies is dit het resultaat. Het onderste deel is er weer ingemaakt. Met breed plakband over de buitenkant kast geplakt heb ik een globale vorm gemaakt. Daar tegenaan heb ik de plamuur gesmeerd. Zo had ik een beetje een basis. Deze klodderbende eerst een beetje in de juiste vorm geschuurd,en zo zie je vanzelf waar nog weer een laag plamuur nodig is om de juiste vorm terug te krijgen. Schuren van voor naar achteren, met het papier om een vlak voorwerp (verfroerstokjre o.i.d),maakt dat je goed vlakke delen kunt maken door te schuren. De kast vervolgens in de rode primer gezet en als dat droog is moet het nog even een keertje met waterproof geschuurd worden. Dan kan hij worde afgespoten.

De eerste spuit-poging was mislukt. Hele vieze vette druipers...bah! Ik heb nog geprobeerd e.e.a. met waterproof weer glad te krijgen maar dat lukte niet snel genoeg naar mijn zin en dus ben ik maar weer eens met afbijt in de weer geweest. Kast moet als deze echt uitgehard is nog even met commandant lekker glad gemaakt worden. Ook het crème front is daarna opnieuw gespoten. Om een scherpe rand te krijgen bij de overgang van het crème naar het bakeliet heb ik de vrij verse bruine verflaag nadat deze stofdroog was, met boter ingesmeerd. Zo kon ik de crème spuitnevel die toch op de bruine delen komt er heel makkelijk weer afpoetsen.

Hieronder nog even foto's van de linker en de rechter hoek van het toestel. 1 van deze 2 hoeken was compleet weg.

Als plamuur heb ik "staalplamuur" gebruikt. Een plamuur met een harder in zo'n kleine tube erbij. Werkt wel lekker snel...is binnen 20 minuten keihard.

(afbeeldingen: Ben Dijkman)

Ben Dijkman

Dat spul wordt veel bij boten en auto's (reparaties daarvan) gebruikt. Ik ken dit alleen voor gebruik op glasvezelmatjes. Dit spul hecht heel goed op metaal en uiteraard polyester, waarbij deze plamuur gebruikt wordt om het geheel mooi glad af te werken. Na uitharden kan het met waterproof schuurpapier mooi glad afgewerkt worden en vervolgens gelakt/gespoten.

Dat dit spul ook zo goed op bakeliet hecht is voor mij volkomen nieuw. 

Paul Brouwer

• Diepe groef herstellen.

Ik vraag mij af hoe je een diepe groef in bakeliet het mooist kan wegwerken. Ik weet dat het te vullen is en dat je het vervolgens glad moet polijsten, maar vraag mij af hoe je zo'n groef opvult. Zie onderstaande foto voor de beschadiging waar het om gaat. 1 mm diep is die groef wel. Het lijkt vrij veel op een zaagsnede.

(afb.: Paul Brouwer)

Gebruik bakeliet van de kast zelf. Dit i.v.m. de juiste kleur. Schrap je weg uit een onbeduidend hoekje binnen in de kast. Enige manier om 100% kleur zuiverheid te krijgen. Keur verschil accentueert anders extra de kras.

Maurice Hamm

Afhankelijk van de diepte van de kras kun je het op twee manieren proberen te herstellen:

1. De kras geheel proberen wegschuren als hij niet dieper is dan ca. 1 mm. Op jouw kastje zit de beschadiging op een "mooie" plaats: in een ronding. Dat is eenvoudiger en onzichtbaarder weg te schuren dan in een vlak. Nabewerken met waterproof en Commandant4 en harde meubelwas en je ziet er niks meer van.
2. De kras opvullen met 2-componentenmateriaal. Omdat je maar heel weinig nodig hebt kun je hiervoor transparante 2-comp. lijm halen van bijv. de Hema. hier een flinke dosis bakelietslijpsel of kleurpigment uit de hobbywinkel doorheen mengen voor de juiste kleur. Nadat de opgevulde kras keihard is geworden kun je het oppervlak schuren / polijsten met Commandant4 en in de was zetten. Het resultaat mag er wezen! Zeker wanneer het je lukt om de juiste kleur te mengen. Als je dit restauratiewerkje voor het eerst doet is het misschien raadzaam om het eerst op een sloopkastje uit te proberen zodat je ervaring krijgt met het bewerken van bakeliet. Zelf vind ik bakeliet een heel geduldig materiaal dat zich laat slijpen, vijlen, schuren, polijsten en in de was zetten.

Hans Op den Camp

Ik vermoed dat een transparante of niet transparante twee componenten hars met slijpsel of welke kleurstof dan ook niet werkt omdat je nooit voldoende kleurstof kunt aanbrengen in de twee componenten zodat én de twee componenten goed werkt én er voldoende kleurstof aanwezig is om het onzichtbaar te maken, het is het een of het ander denk ik. Al moet ik wel zeggen geen enkele ervaring te hebben met bakeliet, maar wel met het mengen van verf en ik denk dat het principe ongeveer het zelfde is. Ik zit er aan te denken dat je misschien op de volgende manier te werk zou kunnen gaan.

Ik zou eens proberen bakelietpoeder te vermengen met Bison combi snel (zit in een duospuit) een transparant hard als kunsthars wordend materiaal. Lijkt mij heel goed gaan voor die kras, ik heb het zelf nooit geprobeerd op die manier maar zomaar een idee.

Ja, en anders wordt het hars, maar als je toch toevallig combi snel hebt liggen zou ik het gewoon eens proberen, wordt snel ''hard'' maar ik zou toch minimaal een dag wachten alvorens te slijpen met waterproof 208 / 400 / 800 en vervolgens poetsen met Commandant cleaner.

Hans van Kampen

Conform de diverse aanwijzingen heb ik vandaag een poging gewaagd de diepe beschadiging in de bakelieten kast van mijn BX310A (of beter BX320A) te herstellen. Allereerst het nodige bakalietslijpsel verzameld en vervolgens met twee-componentenlijm (van de Hema) vermengd. Dit mengseltje gaf het gelige bakelietpoeder al snel zijn donkerbruine kleur en liet zich ook makkelijk in de diepe groef plaatsen. Nadat de lijm gedroogd was heb ik de plek met zeer fijn schuurpapier zachtjes en voorzichtig glad geschuurd, zodat alle oneffenheden verdwenen. Daarna is de kast met auto-cleaner verder opgepoetst. Tot mijn verbazing moest in constateren dar de groef nu wel op kleur was maar niet weg. Nog altijd is de groef zichtbaar en voelbaar. Het zal ongetwijfeld een gebrek aan ervaring zijn, maar vooralsnog heb ik besloten het zo te laten.

Paul Brouwer

Deze Siera S241U had kennelijk een vrije val van grote hoogte in het verleden niet goed doorstaan en de hoek links-achter was geheel verdwenen en daarna door de vorige eigenaar erg knullig gelijmd met secondenlijm. De losse scherven zaten wel erg stevig vast en ik ben begonnen om met een zoetvijl en grof schuurpapier en schuurblokje het oppervlak weer glad te deze maken. Ook was er een spijltje van de luidsprekergril verdwenen en netjes glad gevijld alsof het zo hoorde. Maar, daar trappen wij natuurlijk niet in! Van een medeverzamelaar kreeg ik een spijltje van een sloop-209U dat na passen en meten er met ywee-componentenlijm netjes ingezet kon worden.

(afbeeldingen: Hans Op den Camp)

Dit is het resultaat van vijlen, schuren en nog eens schuren met waterproof. Wel drie keer de scheurtjes nagevuld met secondenlijm en met nog fijner waterproof en Commandant4 polish glad gemaakt. Maar je blijft het altijd zien als je goed kijkt. Wel is het is minstens 200% beter geworden dan het voor restauratie was. 

Hans Op den Camp

• Scheurtjes herstellen.

Een goede methode is om wat slijpsel van de luidspreker te vergaren, met schuurpapier bijvoorbeeld de zijkant afschuren en opvangen. Daarna secondenlijm (geen gel) in de scheur laten lopen en het slijpsel er direct in strooien/wrijven. Nadat het is uitgehard met schuurpapier het overtollige poeder wegschuren en het geheel herhalen totdat alle kiertjes zijn opgevuld. Daarna met steeds fijner schuurpapier schuren (tot nummer 1000). Vervolgens met Commandant (groene bus) polijsten en met autowas napoetsen. Ik garandeer je dat het resultaat fantastisch wordt en de scheurtjes (vrijwel) onzichtbaar zullen zijn.

Jacques Hermans

• Schroefdraad herstellen.

Wie bakelieten radiootjes verzamelt herkent vast wel dit schadebeeld: de schroefdraad waarmee het chassis of de achterkant aan het kastje is bevestigd, is versleten, dolgedraaid of in het ergste geval helemaal uitgebroken, zoals hier bij een Philips 208U.

Eigenlijk had Philips dat 60 jaar geleden ook zo moeten doen; zal we met geld te maken maken hebben. Je kunt met deze hulsjes ook heel goed een dolgedraaide schroefdraad repareren: het bestaande gat opboren tot 5,5 mm. en vervolgens vastzetten met secondenlijm.

(foto's: Hans Op den Camp)

Netjes schuren, op kleur brengen met een auto-lakstift en je hebt weer een als nieuwe schroefdraad verbinding. 

Hans Op den Camp

• Algemene informatie.

Tips voor restauratie van bakelieten kasten zijn (ook) te vinden op de site van Ramon Pool, Tubefreak's Buizenradio Site (onder de link "Restauratietips").

Ramon Pool 

• Philite

Philips noemde het bakeliet "Philite" en gaf daar een kleurcode aan. De meest gebruikte -bruine- kleur werd aangeduid met de code S117 (of 117S). Er bestaat ook nog een kersrode variant met de code S042.

Harm Piek

• Superlijm verwijderen (van bakeliet)

Lijmen op basis van cyanoacrylaat, de z.g. cyanolite, super-of 3 secondenlijmen zijn na uitharding oplosbaar met dimethylformamide. Het is niet gemakkelijk verkrijgbaar, je moet bij de fabrikant van de lijmen zijn. Goed ventileren want het is giftig spul, pas op handen en ogen. Ik heb altijd goede resultaten gehad zonder beschadigingen.

Een andere mogelijkheid is om aceton te gebruiken. Let er wel op dat de aceton geen contact maakt met de lijmnaad zelf, want dan verandert de lijm in een taaie substantie.

Het kan ook verwijderd kan worden met een scherp mesje en dan bedoel ik ook een héél scherp mesje. Er afsnijden en dan met een soort polijst middel voorzichtig de laatste restjes weg poetsen. Een scheermesje is denk ik het makkelijkste omdat je deze in de vorm van de radio kan buigen. Oppassen voor krassen uiteraard.

Hans Houtkamp, Otto Tuil,  Edwin Outermans

• Vernis/verf verwijderen

• Philips luidspreker 2007:  bakeliet is vervaagd. Hier en daar komt de originele kleur erdoor. Ik heb geprobeerd met Brasso maar heb dan bemerkt dat er een flinterdunne vernislaag op zit. Met wat zou ik deze laag er af krijgen zonder de bakeliet te beschadigen?

De speaker demonteren en dan de bakelieten delen in sterk heet sodawater laten intrekken. Dan kun je naderhand, als het zo bijna na 24 uur onder de sodawater heeft gestaan, de vernis er zo van af halen. Lukt dit niet kun je met afbijt werken. Maar ik zelf heb het altijd met sodawater voor elkaar gekregen dus dat moet lukken. Van mijn gerestaureerde radio heb ik de niet originele verf van af gehaald. Dit is met afbijt gebeurd en heeft de kast dus niet aangetast. Niettemin, ben er voorzichtig mee. Gebruik bij voorkeur verdunde afbijt.

Rob Kroon, Maarten Gudde

• Philips BX290U-05: daarvan wil ik de crèmekleurige verf verwijderen. Deze is behoorlijk bekrast. Daarna wil ik het toestel opnieuw spuiten. Wat is een goede methode?

Zie ook hieronder bij verven/lakken.

• Erres KY 513: deze is (origineel) van een (vies) kleurtje voorzien. Ik wil de kast gaan strippen, en de laklaag gaan verwijderen. Echter twijfel ik of ik soda of afbijt moet gaan gebruiken. Ik "durf" het niet zo een twee drie aan om het te doen. Vooral ben ik bang dat het bakeliet wordt aangetast. 

Een donkerbruin bakelieten radiokastje een hip kleurtje verven was mode in de 70-er jaren. Ik spreek uit ervaring, dat je een geverfd bakeliet kastje zonder probleem met een verfafbijtmiddel kunt behandelen zodat de oorspronkelijke kleur weer terug komt. Ik heb een witgeverfde Philips BX373U met afbijtmiddel schoongemaakt en vervolgens met autowas op teflonbasis gepoetst en het kastje was werkelijk weer als nieuw. Afbijtmiddel tast dus alleen de verflaag aan en niet het bakeliet.

Hans op den camp

Bakeliet is niet zo kwetsbaar. Ik heb zelf eens een wit geverfde radio voorzichtig met een scherpe beitel "afgenomen". Dit betekent dat je niet steekt maar trekt onder lichte druk. Als je hier wat handig in bent kun je op deze manier ook slechte lak van een houten kast krijgen. Wat wel een probleem was, dat degen die de radio wit geverfd had, de moeite had genomen hem eerst grof te schuren en die krassen konden er alleen af door heel lang te polijsten met staalwol, eerst kwaliteit 0 (nul) en daarna met kwaliteit 000 (driemaal 0), dat heet nu eenmaal zo en is de fijnste kwaliteit. Daarna nog wat Commandant 4 en weer als nieuw.

Andries van Bronkhorst

Ik heb de stap durven wagen om een toestelletje dat geheel afgekrabd was, eens te behandelen met afbijt. En zonder problemen. Maar wel heb ik eerst aan de binnenzijde eens geprobeerd hoe het bakeliet zou reageren.

Ramon Pool

• Verven / lakken

• Bush VHF 80C: Weet er iemand welke (spuit)verf ik dien te gebruiken om de oorspronkelijke "gouden" frontomlijsting in ere te herstellen. Ik heb reeds geprobeerd met een spuitbuis, maar de verf wil niet hechten op de bakelieten ondergrond.

Bakeliet kun je "schotsen" dat is licht opruwen met schots bride (fijn). Maar eerst kun je het beste het deel dat je niet goud wil hebben, afplakken met auto tape. Dan licht schotsen zodat je na het spuiten geen doffe plekken hebt, waar je ze niet wil. Als je het te behandelen deel afwast met thinner en heel licht spuit met washprimer moet je wel hechting krijgen. Als je het daarna spuit met een spuitbusje auto lak blijft het wel zitten.

Joop

• Philips BX310A: Herstellen sierstrip.

Zie Philipstoestellen.

Zie verder ook in het onderdeel "lakken, politoeren, beitsen".

• Philips BX520A: bakelieten radio met houtnerf-beschildering.

Zoals op de foto te zien is de bovenkant van deze radio ooit voorzien geweest van een sticker o.i.d. Is dit te herstellen? 

Ik heb zo'n soort kast wel eens hersteld. Ik heb hem indertijd met beits kunnen repareren. Eerst goed reinigen, iets opschuren, plaatselijk bruine buitenbeits er op (voor deze kast heb je twee verschillende kleuren nodig). Laten drogen, licht schuren tot alles glad is. Dan met zwarte viltstift (dikke onuitwisbare stift) de nerven er opzetten, met de vinger direct nat uitwrijven. Glanzend afwerken door het gehele vlak zeer licht te bespuiten met blanke lak. Enige probleem is dat je hiervan (tijdelijk) een zwarte vinger krijgt, zulke dingen doe ik dus uitsluitend in het weekend.

John Hupse

• Moet ik een bakelieten kast voorbehandelen met een speciale primer, zoals dat ook op plastic auto bumpers gebruik wordt, of kan ik gewoon met een spuitbus deze lak direct opbrengen?

Mits het bakeliet geheel dof is geslepen met bijvoorbeeld waterproof 800 - 1000, kun je er gewoon met de (spuit)verf overheen, ik heb ooit een hechtingsproefje gedaan en het zit berenvast.

Wat voor verf maakt in kwestie niet uit, verven op basis van thinners lossen het bakeliet beslist niet op.

Hans van Kampen

• Verweerd bakeliet

Bij de restauratie van verweerd bakeliet begin ik altijd met een sopje, dus warm kraanwater met wat vloeibare zeep en een borsteltje. Vaak is de toplaag poreus geraakt, zodat er een flinke hoeveelheid vuil, oude boenwas, maar ook geel-bruin loszittend bakelietstof met het sop wordt afgevoerd. Het oppervlak wordt hier vrij ruw van, maar in feite keek je gewoon tegen een losse laag vuil aan. Goed laten drogen.

Vervolgens wordt alles glad gepolijst met Commandant, doe ik gewoon met een wrijf- en een poetsdoek, met de hand. Niet te nat, anders blijft de boel dof. Kost 10 tot 20 minuten voor een kleine radio als je eenmaal de slag te pakken hebt. Verwijder eventuele restjes Commandant met een wattenstaafje of puntig houten stokje. Het oppervlak is nu schoon en glanzend en klaar voor afwerking met een paar dunne lagen goede harde was. Het resultaat is vrijwel onderhoudsvrij. Ik ben persoonlijk niet zo'n poetsmaniak en stof de zaak liefst maar een of twee keer per jaar af.

Het is niet te vermijden dat er soms kleine gele spikkeltje zichtbaar worden, dat komt niet door het sopje, deze ontstaan door gebrekkig onderhoud (b.v. langdurig verblijf in een vochtige schuur of felle zon). Je krijgt die spikkeltjes niet helemaal weg, ze worden wel minder na een paar laagjes was.

Eventuele lichte vlekken die daarna nog zichtbaar zijn kun je wegwerken met gekleurde schoensmeer. Het beste werkt de soort die in het leger gebruikt wordt. Gaat echt heel goed. Deze lichte plekken zitten soms rond volume- of afstemknop of zijn veroorzaakt door reparaties in het bakeliet.

Nog wat losse opmerkingen:

• sommige oliesoorten geven een wat diepere glans als harde was, maar je blijft poetsen (is dus niet onderhoudsvrij zoals harde was op een schoon oppervlak);
• Brasso is te vochtig voor verweerd bakeliet;
• bakeliet krijg je eigenlijk altijd weer mooi, zelfs al heeft de slijpsteen er op gestaan.

John Hupse

• In de was zetten

Ik koop was gewoon bij de antiekzaak en dan de blanke uitvoering. Op mijn blik staat "sans silicone" Frans dus voor "zonder siliconen". Zonder siliconen werkt beter. Mét siliconen maakt de bakelieten kasten gelijk weer dof is mijn ervaring. Mijn advies: Eerst licht poetsen/polijsten met Brasso, maar niet te diep zorg dat ze glanzend blijven! Als je eenmaal door de toplaag heen poetst is de glans altijd minder. En daarna een laagje was erover en voila "as good as new"... Alleen, soms moet je meerdere malen met bijenwas inwrijven als het bakeliet erg "droog" is en duurt het dus even voor het resultaat goed is.

Ramon Pool , Andries van Bronkhorst

• Brasso en Brasso

Uit eigen ervaring:Er bestaan twee soorten Brasso: De eerste met opschrift :¨Brasso koperglans 175 ml¨.Einde tekst,punt uit! Die stinkt vreselijk en doet praktisch niets op kunststof. Zoals ik door schade en schande ontdekte want poetsen haalde niets uit. De tweede met opschrift :¨Brasso metal polish¨ in 6 talen,waarbij de Nederlandse vertaling luidt : (je raadt hem al) ¨Koperglans¨ Dat is de oude vertrouwde Brasso,die polijst kunststof,zoals we gewend zijn. Het domme is echter dat de twee blikken dezelfde kleur,maten en opdruk hebben. (en naast elkaar in hetzelfde schap staan)