Storingen / Brom

• Brom

• Blaupunkt Sultan 2420 : bij aanzetten volgt direct een zware brom; er worden wel zenders ontvangen.

Dit lijkt op een defecte voedingselco. Doordat er in die radio een halfgeleidergelijkrichter zit, wordt de wisselspanning direct het toestel ingepompt. Overbrug de elco eens met een paar nieuwe van 50 μF /350 V

Otto Tuil

• Philips BX281U: geeft een hele luide brom die niet te regelen valt met de volume knop. Het enige wat er gebeurt als de volumeknop op maximum wordt gezet is, dat de brom nog ietsje luider wordt. 

Als eerste zou ik de koppelcondensator C83 vernieuwen Deze mag gerust 4700 pF of 10.000 pF, 400 Volt zijn.

Ook de voedingselco's zijn waarschijnlijk defect of hebben wat capaciteit verloren. Na deze twee zaken is de radio vaak voor 80% in orde, maar het kan ook zijn dat de eindbuis UBL21 wat roosterlek heeft. Dit is te meten als de negatieve roosterspanning terugloopt. Kijk dus wel uit Bij het laten spelen van de radio, want met de originele onderdelen kun je de eindbuis, uitgangstrafo en gelijkrichtbuis en de dropper weerstand definitief om zeep helpen. Wees dus voorzichtig.

Kees van Dijke

• Philips BX462A speelt goed, maar er blijft een hinderlijke brom hoorbaar, ook met de volumeregelaar teruggedraaid. Onlangs een nieuwe elco 2x 50 mµ gemonteerd, maar de brom blijft even sterk.  

Enkele zaken die mogelijk de brom kunnen veroorzaken zijn. De koppelcondensator C31, deze bij voorkeur altijd vervangen. Minder waarschijnlijk maar wel mogelijk: de AZ1 gelijkrichtbuis; één van de daarin aanwezige diodes zou een stuk zwakker dan de andere geworden kunnen zijn. Verder raad ik je dringend aan C15 te vervangen of in ieder geval aan één zijde los te nemen. Deze condensator is vrijwel zeker lek, en kan op een gegeven moment de voedingstrafo zodanig belasten dat de wikkeling waar deze condensator over staat sneuvelt (als dit al niet gebeurd is..., dit kan ook die brom veroorzaken). Gebruik bij vervanging een type met voldoende hoge wisselwerk spanning. De werkspanningswaarde die op condensatoren staat is meestal de maximum gelijkspanningswaarde. De laatstgenoemde dient minimaal 600 Volt te zijn, liever nog 1.000 Volt.

Henk van den Broek 

Vervang ook eens de 100 mµ elco (C3 in dit toestel) onder in het chassis vlakbij de potmeter. Deze elco ziet er uit als een donkerbruine cilinder van ca 2 cm diameter en ca 6 cm lengte. Het mooiste is om deze elco leeg te stoten en een moderne elco in de huls te plaatsen. De historische waarde blijft daarmee vele beter bewaard.

Otto Tuil 

• Philips B5X43A: ontvangt en speelt uitstekend, alleen, er zit een vervelende brom in het toestel, onafhankelijk van de volumeregelaar of golflengteschakelaars. De brom komt uit allebei de luidsprekers.

Controleer eerst of de radio ook bromt als ze op de pick-up stand staat? Zo ja, dan moet het toch echt in de voeding zitten. Probeer vervolgens even mee te denken.  Constante brom betekent dat de voedingspanning te veel rimpel heeft.
De oorzaak is dan defecte componenten die te maken hebben met gelijkrichting en afvlakking. Daarbij niet vergeten: goede verbindingen ook aan de min zijde van de voeding en aardverbinding. Is dit in orde, dan het toestel in de pick-up stand zetten. Is er dan nog brom, dan buis B6 verwijderen (de ECC83). Is er dan nog brom, dan zit het in de eindbuizen. Echter, verdwijnt de brom dan kan de ECC83 defect zijn. Dit is te controleren door beide stuurroosters te aarden zodat er geen signaal van elders binnen kan komen.

Evert de Keijzer, Maarten Gudde

• Philips 209U:  begint als ik hem aanzet steeds harder te brommen. 

Houdt de spanningsval over de kathodeweerstand van de UBL21 eens in de gaten. Loopt deze steeds verder op na enige tijd dan is misschien een koppelcondensator lek. Het zou ook in de UBL21 zelf kunnen zitten. Probeer ook eens de c75 (100 µF elco) te vervangen.

Nico den Haak, Otto Tuil 

 

Ik heb uiteraard eerst alle teer condensatoren vervangen en de gelijkrichter, maar de radio bromt nog steeds. Dus heb ik de buisvoetjes nog even opgepoetst, echter, daarna start ik de radio op en ineens vlamt de weerstand R5 er uit.

Voordat je de weerstand vervangt moet eerst de fout worden opgeheven. Het meest voor de hand liggend is een kortsluiting in de ratelcondensator C14. De weerstand R5 kun je vervangen door een weerstand van 180 Ohm / 5 Watt. De grote keramische weerstand bestaat uit 4 secties die in serie staan (R2, R3, R4, R5).
Met de spanningscarrousel in de stand 220 Volt splitst de stroom zich in 2 takken. Door R4 + R3 + R2 loopt de gloeistroom van alle buizen, terwijl door R5 alleen de gezamenlijke anode en schermroosterstromen lopen. Het opgestookte vermogen in R5 is circa 1,5 Watt maar omdat alles in buurt van de groene weerstand erg warm wordt is het beter een weerstand met een hoger vermogen te gebruiken. Omdat in de radio alleen R5 is verbrand volstaat het om tussen het knooppunt R4/R5 en de anode van de gelijkrichter B5 een nieuwe weerstand van 180 Ohm te monteren. R2, R3 en R4 blijven noodzakelijk voor het gloeistroomcircuit.
Het onderstaande vereenvoudigde schema zonder spanningscarrousel maakt het wat duidelijker.

(schema: Ed van der Weele)

Ed van der Weele

Alle teercondensatoren en de gelijkrichter zijn vervangen. Dan mis ik alleen nog hetgeen wat je eigenlijk als eerste had moeten vervangen; de elco. Ofwel elektrolyt condensator. De gebruikelijke methode is om de aansluitingen van de bus los te solderen en een nieuw exemplaar zwevend onder het chassis te monteren. Zo blijft het chassis van boven af gezien origineel (nooit de elco zomaar weghalen). Als de elco écht slecht is (vooral de 2e sectie) kan dat ook de oorzaak zijn dat de weerstand kapot ging. Door een lager verbruik in de schakeling en de nieuwe gelijkrichter zal de spanning zo hoog geworden zijn dat de elco zoveel stroom trok dat de weerstand het begeven heeft.

Wouter Nieuwlaat

Het feit dat U-toestellen vaak meer brommen dan A-toestellen komt overigens niet door de ontbrekende trafo, maar doordat in U-toestellen meestal enkelfasige gelijkrichting plaatsvindt. Daardoor worden de voedings-elco's slechts gedurende een halve sinusperiode bijgeladen. In A-toestellen wordt meestal dubbelfasige gelijkrichting toegepast. De elco's worden dan twee maal per sinusperiode bijgeladen.
Je zou een U-toestel kunnen voorzien van een gelijkrichtbrug met vier diodes, dat vermindert de brom aanzienlijk. Maar ja, dat gaat ten koste van de originaliteit van het toestel. Een andere mogelijkheid is het U-toestel met gelijkspanning te voeden. Elders in "Tips en Trucs" staat een schemaatje van een dergelijke voeding die ik enige tijd geleden daarvoor ontworpen heb. De voeding blijft buiten het toestel, zodat alles origineel blijft.

Henk van den Broek

• General Electric 8 JM (1935):  het toestel werkt redelijk, echter als ik het toestel wordt aangezet, ook al is de volumeknop helemaal op zacht, komt er na een 15 seconden een zware, harde brom uit de luidspreker. De zenders zijn daardoor nauwelijks meer te verstaan. De aardedraad op de aarde aansluiten helpt ook niet.

Nadat je de elco vervangen hebt zou ik toch maar even naar de koppelcondensator van de eindbuis kijken, hij kan er nog wel goed uitzien maar het zou me sterk verwonderen dat hij geen lek zou vertonen na zovele jaren .... het kan je anders je eindbuis en/of uitgangstrafo kosten ....

Hugo Sneyers

Als de elco's lek zijn wordt de spanning uit de gelijkrichter niet meer afgevlakt, en het hele circuit erachter komt aan de halve sinus te hangen. Als ik het even heel simpel uitleg gaat het toestel dus 100 keer per seconde aan en uit.

Erwin Vijfhuizen

De symptomen wijzen op een defect van de afvlakcondensatoren die direct na de gelijkrichtbuis zitten. 

Sjaak van Schaik

• Grundig 2033/56: sinds kort zit er een flinke brom in de radio als hij langere tijd aan staat. Ook als ik hem aanzet krijg ik eerst een hard bromgeluid die later minder wordt maar niet verdwijnt en later weer in db's toeneemt. 

Niet meer aanzetten. De brom word waarschijnlijk veroorzaakt door een defecte Elco en/of de seleengelijkrichter. Dit kan tot gevolg hebben dat je trafo ook nog kapot gaat. Dus eerst de dikke aluminiumkleurige condensator nameten of meteen vervangen. Als er inderdaad een seleengelijkrichter in zit, zal deze wel heel erg warm worden. 

Ben Dijkman

• Radio heeft last van brom, die echter verdwijnt of minder wordt als de volumeregelaar helemaal wordt opengedraaid. 

Het zou kunnen zijn dat de impedantie die de LF versterker "ziet" kleiner wordt naar mate je de volumeregelaar van b.v. 50% naar 100% opendraait, als de impedantie van de voorgaande trap relatief laag is. Een eventueel stoorsignaal dat langs welke weg dan ook op de LF-amp ingang is terecht gekomen, vloeit dan als het ware deels weg naar de vorige trap. Een andere mogelijkheid kan zijn dat in de vorige trap ook een brom aanwezig is die in fase verschilt met de brom die je in de eindversterker hebt.

Rob Krabbendam

Van een oude techneut kreeg ik de volgende tip: een (papier) condensator over de eerste voedingselco en weg brom. Heeft te maken met HF spanninkjes die niet "door" de elco kunnen, maar wel door de aangebrachte condensator. Eerst los proberen voor het beste resultaat. (klein beginnen < 0.001 µF maar wel > 300 volt.)

Maarten Gudde

• Radio geeft bij het aanschakelen vrijwel direct brom. Bij een goede eindbuis flinke brom, bij een kapotte eindbuis mindere brom. Als ik (bij de goede buis) geluid op het rooster van de voorversterkerbuis zet, is er tevens niets te horen. Is dit een defecte voedingselco?

Als je gen scoop hebt, kun je het volgende doen. Pak de multimeter en zet die op wisselspanning. Meet op de elco of op de anode van de eindbuis (volume op 0). Meet je wisselspanning is dat de brom, immers bij gelijkstroom meet je 0 V wisselstroom, of althans ergens in de mV's. Dit gaat overigens  alleen op als er in de multimeter een meettrafo zit. Bij gebruik van normale meters moet je, om bromspanning te kunnen meten, in serie van het meetsnoer een condensator opnemen van 0,5 µF.

Maurice Hamm, Evert de Keijzer

Heb je wel een scoop, ga dan als volgt te werk. Zet de scoop aan. Kijk of je een knop vindt met GND/AC/DC. Zet die op GND (daar sluit je de ingang mee kort) en V/DIV op het hoogste bereik. De getallen bij die knop zijn de volts per hokje op het scherm verticaal, omhoog. Is de scoop 10 hokjes hoog, dan bij b.v. 10 V/Div = 10x 10V = 100V kun je meten.

Kijk eens of je een mooie rechte streep op het beeld kunt krijgen. Let op soms moet je aan knoppen draaien die de lijn verschuiven, horizontaal en verticaal over het scherm. Met AC kun je wisselstroom meten, dus ook de rimpel op een gelijkstroom. De gelijkspanning wordt dan niet weergegeven. Op DC stand meet je alles: wissel- en gelijkstroom. Een rimpel op 12V DC van 20mV zie je dan niet.

De 1/10 probe deelt alle ingangspanning door 10. Dus even opletten dat als je 10V per hokje instelt en de probe gebruikt. Je meet eigenlijk 1 V per hokje. Wat je weer met 10 moet vermenigvuldigen om de spanning te weten. 12V met 1:10 meet je in stand 10V/div. 1,2 hokje, dat weer x10 = 12V werkelijk.

Dan de tijd time/div = tijd per hokje. Frequentie = 1/tijd. Dus 50 Hz = 0,02 Sec = 20 mSec. Zet je de scoop op 20mS/div dan zie je bij 50Hz ingang precies 1 sinus in dat hokje. Zet je de scoop op 5mS/Div dan heb je 4 hokjes nodig voor 1 sinus van 20mS.

De scoop moet zich ook triggeren om een stilstaand beeld te geven. Meestal triggeren op intern, dan triggert de scoop zich zelf. Pak eens een 12V wisselspanning trafo'tje en ga eens knoeien hoe je daar op je scoop een mooi plaatje uit krijgt. Hokjes tellen en kijken of je snapt hoe dat ding meet. Dan een 12V gelijkspanning maken van b.v. 4 diodes , kijk dan eens het verschil in AC en DC stand. Met een scoop iets opblazen is bijna onmogelijk.

Gebruik je je pc als scoop, ben dan voorzichtig. Sluit niets aan op je pc bij deze oude radio's. De kans dat je pc stuk gaat lijkt mij erg groot.

Maurice Hamm

• Philips BX290U: deze blijft brommen, ook als je de potmeter helemaal diht draait. De elco's C1 en C2 heb ik getest; deze blijken goed te zijn. Ook de weerstanden in de voeding gemeten: allemaal op waarde. Teercondensatoren getest en waar nodig vervangen. Ook maakt C1 en C2 goed contact met het chassis (met de min). 

Vervang de koppelcondensator tussen voorversterker (UBC41) en de UL41. Het kan zijn dat, doordat deze lekt, de eindbuis teveel stroom gaat trekken en enorm vervormt en bromt.

Van de Velde Thomas

Vervang eens de UL41, die kan ook niet in orde zijn of wissel hem uit het andere exemplaar. Mocht dit niet helpen, vervang toch C1 en C2. Op lage spanning kan de elco werken, maar met 230 volt kan hij gaan lekken. Het blijft link met oude elco's.

Rene Daemen

• Philips 2531: bij inschakelen is er vrijwel meteen een brom, die naarmate hij een minuutje aanstaat geleidelijk erger wordt. Ik heb ook de buizen al uitgewisseld, maar dat baatte niets.

Dat de radio meteen gaat brommen kan omdat de eindbuis een direct verhitte buis is en daar zit mogelijk ook het probleem. Aangezien de gloeidraad met wisselspanning gevoed wordt moeten de twee aansluitingen t.o.v. massa symmetrisch gevoed worden dit kan op twee manieren:

1. een middenaftakking op de gloeidraad wikkeling van de trafo en die aan massa leggen.
2. twee weerstanden van gelijke waarde vanaf de twee gloeidraad aansluitingen naar massa.

Deze laatste methode is in de 2531 toegepast. Als nu een van deze weerstanden onderbroken is ontstaat een brom. Meet dus t.o.v. massa op de beide gloeidraad pennen, je moet aan iedere kant 2 Volt meten.

René Engels

In de condensatordoos van deze radio had Philips 8 (acht) condensatoren gepropt; van 1,2 en 4 µF. Lange strak opgerolde stroken metaalfolie met papier als isolatie gedrenkt in paraffine. De afzonderlijke condensatoren hadden geen duidelijke plus of min-aansluiting. Als je de oude inhoud van de doos vervangt door moderne - veel kleinere elco's, dan is de polariteit wel degelijk van belang.
Als je bij een van de acht de plus en min per ongeluk verkeerd aansluit, werkt de condensator niet, met als mogelijk resultaat: een nare 50 Hertz netbrom. Zo'n fout is snel gemaakt en ik spreek uit ervaring. Gewoon opnieuw beginnen en beter opletten en de service documentatie bekijken.

Hans op den Camp

• Telefunken 125 GL. Het toestel werkt verder prima, alle condensatoren zijn vervangen, ook het condensatorblok, alle weerstanden gecontroleerd. De voeding die ik gebruik is een Graetzschakeling waaraan ik 200 Volt toevoer via een variac, de eerste afvlakking is 47 mF 350 v, dan een weerstand (draad)van 500 Ohm in de plus waarachter 330 mF 400 v. De spanning die de radio ingaat is dan (belast) 220 V. Over de 500 Ohm weerstand valt 50 V. Met de ampèremeter tussen voeding en radio meet ik 200 mA dat is dus 44,4 watt, precies wat op het schema staat aangegeven. Lamp 1 meet 60 V anodespanning. De eindlamp meet An 165 v, G2 170 v, G1. -16v. Een aardleiding (hulpaarde van het net) geeft verbetering, maar de brom blijft storend.

Heb je over de Graetz schakeling ratelcondensatoren aangebracht? De diodes schakelen snel en dat geeft vaak storing op de middengolf. Vier condensatoren parallel aan de diodes van een paar nanoFarad doen wonderen. Let er wel op de de condensatoren geschikt zijn voor de optredende topspanning. 630 Volt exemplaren zijn vlot verkrijgbaar ook zgn X-condensatoren zijn geschikt hiervoor. Neem wel een type met een zo laag mogelijke interne weerstand, zo'n 'X-condensator' is waarschijnlijk precies voor dit doel gemaakt (MKT/MKP doorslagvast type).

Henk Roovers, Wouter Nieuwlaat

Gebruik je een lange draadantenne of de zogenaamde net-antenne? Bij gebruik van de net-antenne is de antennebus via een condensator verbonden met de voedingsspanning. De brom van het lichtnet kan dan gemoduleerd worden op de ontvangen draaggolf.
Mijn ervaring met een Philips 204U is dat met een draadantenne het brommen niet of nauwelijks optreedt.

Ed van der Weele

Je kunt proberen door de elco's nog te vergroten en/of de weerstand van 500 Ohm te vervangen door een smoorspoel. Beter is eigenlijk om een gestabiliseerde voeding te maken die de gewenste gelijkspanning levert. Het makkelijkste is gezien de hoge spanningen om het met een buis te maken. Je maakt een kathode volger met een buis die zwaar genoeg is om de totale stroom te leveren. Op de grit leg je een spanning aan die even groot is als de gewenste spanning m.b.v. een zenerdiode. De anode van de buis voed je met de ongestabiliseerde spanning rechtstreeks van de Graets gelijrichter met 100µF elco. Op de kathode staat een bromvrije gestabiliseerde spanning.

Anton Tan

• Philips BX520A, prima radio, zeer gevoelig, maar de laatste tijd valt me op dat hij soms wat bromt. Het is een standaard "buizenbrommetje", maar dan varieert die in sterkte, ook te horen met de volumeknop helemaal dicht. Er wordt niets warm wat niet warm zou mogen worden.

Daar heb je nu een universeel meter voor. Sluit deze aan op je voedingselco in standje AC. Radio aan en meten maar. Zie je zo of het AC component oploopt. Dan vergeet niet de stroom te meten. Die elco's zijn maar 50uF en dat is niet gelijk aan een accu. Dat betekent dat als de stroom in de radio ernstig oploopt, dit ook het genoemde effect geeft.

Dus bekijk of de stroom niet oploopt. Meet twee keer: een keer direct na gelijkrichter en voor eerste elco, een keer na de eerste  elco en een keer na de tweede elco. Als na eerste meeting de stroom extra oploopt, maar niet na tweede elco betekent dit dus dat de fout er voor zit. Enzovoort. Zo pak je eventueel het defect er wel uit.

Maurice Hamm

Je zou kunnen controleren of de voedingselco´s nog goed contact maken met aarde of met het chassis. Een stukje draaien en de moer vastzetten helpt soms, omdat er oxidatie tussen de huls en het aardcontact of chassis kan zitten.

Henk Roovers

Het zou inderdaad zomaar aan een slecht contact tussen het elcohuis en het chassis kunnen liggen. Ik sluit echter ook niet uit dat één van die twee C's (of misschien wel beide) op z'n laatste benen loopt.

Paul Brouwer

• Philips 208U-45 heeft een 50 Hertz brom. Het zit niet in de voeding want de C1 en C2 zijn vervangen. De brom komt er als de buizen warm zijn. Langzaam zwakt de bromtoon ook weer af (duurt een of twee minuten) maar is nog wel hinderlijk aanwezig. De ratelcondensator C110 is al eens vervangen, evenals koppelC C106 en ontkoppelelco C75. 

Bij loctal buizen, zoals de UBL21, heb ik zelf nog al eens meegemaakt dat het elektrisch contact tussen de buispennen en de contactveertjes te wensen overlaat. Je ziet soms ook dat een vorige reparateur de buispennen iets naar buiten heeft gebogen, in de hoop het probleem daarmee te verhelpen. Verbuigen helpt echter niet, integendeel. Goed schoonmaken van alle contactvlakken, zowel de pennen als de veertjes, helpt wel. Slechte kontakten kunnen allerlei onvoorspelbare storingen geven. Mijn ervaringen met UBL21 buizen zijn verder positief, ze geven veel minder problemen dan b.v. de latere UL41.

John Hupse

Philips 525A: ik heb een brom tijdens het opstarten van deze radio. De brom verdwijnt volledig nadat de buizen opgewarmd zijn en de radio begint te spelen. De radio speelt daarna verder normaal. Vervangen zijn C1 en C2 waren volledig lek. R1 was onderbroken. Ook C22 is vervangen wat hier zat een sluiting in. Ontkoppel C van de eindbuis was al een keertje vervangen. 

Dit is vrij algemeen bij radio's met een direct verhitte eindbuis. Bij het aanzetten is de eindbuis direct op temperatuur maar krijgt nog geen aansturing en staat dan soms vrolijk te brommen. Soms wil het wel eens beter worden met een andere eindbuis. Het stuurrooster van de eindbuis staat op 0 volt en de kathode krijgt een positieve spanning door een weerstand van 820 Ohm tussen de middenaftakking van de gloeiwikkeling en massa. Daar parallel aan staat een elco van 25 uF die kan eventueel ook nog problemen veroorzaken, Als een van de andere buizen gloeidraad/kathode sluiting heeft als ze koud zijn krijgt de eindbuis in het begin ook geen positieve kathodespanning (en wordt mishandeld). Dit laatste is te proberen door de radio alleen met gelijkricht en eindbuis aan te zetten. Als het toestel dan veel minder bromt de andere buizen er een voor een weer in zetten en de schuldige meldt zich.

Henk Kramer

• Brom alleen bij sterke zenders

• Siemens onyvangertje (buizen ECH81, EBF89, EF83, EL84 en EM84). Na vervangen van de Wima koppelcondensator speelt de radio weer luidkeels. Echter als ik afstem op een zender (niet alle) hoor ik een luide brom door de ontvangst heen. Sommige zenders (vooral de zwakkere) zijn echter wel bromvrij. 

Je kunt verschillende soorten brom onderscheiden. Zonder ze allemaal hier te noemen kan je stellen dat deze radio last heeft van "modulatiebrom". Modulatiebrom ontstaat wanneer in een h.f. of m.f. buis brom en het gewenste signaal tezamen komen. Dus b.v. op het rooster van de mengbuis staat een of andere 50 of 100 Hz storing plus het antennesignaal. Normaal gesproken wordt die 50 Hz er weer uitgefilterd. Maar omdat een buis zich niet als een ideale (lineaire) versterker gedraagt, ontstaan tevens mengproducten. Dus ook signalen met frequenties gelijk aan de te ontvangen frequentie plus en minus 50 Hz. Deze frequenties worden niet uitgefilterd, en hoor je dus (= modulatiebrom). Wanneer er een sterkere zender wordt ontvangen wordt de mengbuis (en de m.f. buis) "afgeknepen". Hierdoor daalt de versterking, maar wat in dit verband belangrijker is, gaat de buis ook een veel sterker niet-lineair gedrag vertonen. De mengproducten nemen dus in sterkte toe. Hierdoor heb je bij sterkere zenders (veel) meer last van modulatiebrom. Hetzelfde zie je bij TV ontvangst, met een binnenantenne, sterke zenders zijn met brom in beeld zichtbaar, zwakke zenders hooguit sneeuw.

John Hupse, Ruud

Uit een grijs verleden, zo'n 40 jaar geleden, toen ik nog dagelijks met mijn hoofd in radio's zat, kan ik mij dit probleem wel herinneren. Hoe sterker het station, des te harder de brom. De fout zat hem dan meestal in de AVR, hoe "negatiever" de spanning, des te gevoeliger was deze lijn voor netbrom. Ontkoppel C en of R in de AVR lijn, of zelfs sluiting gloeidraad/kathode van de E(A)B...(de AVR diode).

Jan

Ik zie in de buizenbezetting geen EZ80 dus de radio heeft misschien een seleen vlakgelijkrichter of siliciumdioden gelijkrichting . Dan komt het vaak voor dat het antennesignaal en of oscillatorsignaal door de gelijkrichtcellen met de netfrequentie gemoduleerd wordt door de snel schakelende eigenschappen van de gelijkrichter. De remedie hiervoor is over iedere maar dan ook iedere cel een ratel C te plaatsen van ongeveer 10 nF van voldoende werkspanning liefst 1000 Volt . Die radio's in mijn verzameling die er last van hadden waren daarna ratelvrij (dit gaat uiteraard alleen op als de brom alleen te horen is bij afstemming op een station) Deze remedie werkte ook goed bij mijn zenders die daar ook last van kunnen hebben. Een perfecte aardleiding wil ook wel eens helpen.

William Oorschot

De radio heeft geen ferrietstaaf, maar wel een soort ferrietstaaf foor de "SW fine tunig". Intussen al het één en ander geprobeerd. Via mail kreeg ik nog een tip om naar de EM84 te kijken. De weerstand van 470k was wel oneindig geworden, maar na vervanging en wat probeersels met andere EM84, bleek het niet daarin te zitten. Vervolgens de gelijkrichter overbrugd met moderne gelijkrichters. Ook geen effect. Daarna met de ratelcondensatoren gespeeld: geen effect. Gekeken of er apparaten in de buurt aanstonden: mijn werkplaats ligt ver van de storende PC en andere huiselijke apparaten, en het enige wat in de buurt aan stond waren de trafo's van de soldeerbout en die van de bureaulamp. Uitzetten van de hele werkbank ging niet, want dan zou de radio ook uitgaan. Wel constateerde ik dat na uitschakelen de radio kort zonder brom speelde. Dus toch in het net? Een verlengsnoer gepakt en naar een ander stopcontact gelopen: de brom was weg! Dus toch ergens in het net! Waar het nu precies vandaan komt weet ik nog steeds niet, maar allerlei proefjes lieten de brom soms licht, soms heviger terugkomen. In ieder geval geeft een goede aarding een grote verbetering.

Otto Tuil

Zie ook volgende tekst:

Hugo Sneyers

Externe bronnen kunnen ook de veroorzaker zijn dus. Bijvoorbeeld een TL-buis. Een TL buis is een soort zendantenne voor op het zittende vervuiling. Bij een netsnoer word het ene veld door het andere(van de andere ader) tegengewerkt bij een TL-buis is dat niet.

Johan Coremans

Storingen via de lucht of via het net in nieuwe en oude apparaten komen wel vaker voor. Via de lucht, of via straling zijn storingen vaak te wijten aan slechte layout, niet zo zeer het schema maar de manier waarop er ontworpen is is dan vaak ondermaats. Via het net komen storingen ofwel via de voedingskring, door de gelijkrichting of door de daarna komende schakelende trappen. Maar hoe geraken al die "minder goede" ontwerpen dan gekeurd? Meestal voldoen die zaken perfect aan alle eisen qua emissie, maar men kan vlak onder de toelaatbare grens te komen, of man kan stukken verder beneden de maximale grens zitten. Maar zelfs met goede onderdelen loopt het nog mis. Want de verschillende onderdelen moeten nog met elkaar verbonden worden, de bekabeling tussen voeding en belasting, tussen voeding en net is even belangrijk, zo niet nog belangrijker. Hier speelt dan ook de aarding een belangrijke rol. Een verkeerde aardverbinding kan alle maatregelen tegen storende emissie teniet doen. Hoe je het dan wel moet doen? het voornaamste is de oorzaak aan de bron aan te pakken zoals al eerder gezegd, en dat lukt soms door b.v. de aansluitklemmen van een voeding te gaan ontkoppelen. Maar soms moet men dieper gaan en de eigenlijke voeding zelf aanpakken. Maar voor de prijs van een nieuwe voeding van € 20 ben je wel goedkoper af.

Johan Catteau

De vervuiling van het net is de oorzaak van dit verschijnsel. Zeker als je ontvanger een ferriet antenne heeft die pikt binnenshuis alles op. Ga maar eens met een moderne transistorontvanger peilen en je staat er van te kijken hoeveel bronnen in je huis de oorzaak zijn, dus even alles uit met de hoofdschakelaar en weer peilen dan weet je genoeg. Vaak voedingen die een netfilter hebben maar niet zijn aangesloten op een geaard stopcontact. 

Evert de Keijzer

Ik heb dat ook eens aan de hand gehad en me rot gezocht, tot ik toevallig de stekker van mijn PC uittrok en weg was de brom, let op; het betreft hier een zeer oude PC(WANG 286), dus nog met een echte netschakelaar. Vermits het een oude PC betrof met een echte netschakelaar kon het niet de voeding van de PC zijn die storingen opwekte. Maar toch, toen ik de stekker eruit trok was de brom in de radio weg. Misschien dus ook eens even proberen, je weet maar nooit. Echter ook nieuwe computers, nieuwe types C.V installaties en wasmachines etc. kunnen de luisterpret behoorlijk bederven heb ik ook ervaren de afgelopen jaren. Ze wekken op bepaalde frequenties inderdaad (soms heftige) storingen op, terwijl op andere stukken in "de band" er niets van te merken is. Zelfs de computer van de buren kan roet in het eten gooien. Het lichtnet kan deze storingen ook doorgeven; zeker wanneer de buren op dezelfde fase van het net zijn aangesloten.

Hugo Sneyers , Ben Dijkman, Jan Bus

Ook de moderne TV's gooien roet in het eten is het niet je eigen toestel dan is het van de buren. Nou die dingen staan tegenwoordig 24 uur per dag te draaien. Vooral die schakelende voedingen, dat zijn de netvervuilers. Meestal als de mensen naar bed gaan wordt het een stuk beter. Ik merk dat ook als de mensen in de flat hun tv, pc, enz. utzetten, dan wordt de AM weer een stuk beter. Misschien helpt een net ontstoorder.

René Daemen

• Brom na twee minuten

(scan: Jonathan H.)

• Amroh Deuteron versterker: in eerste instantie doet hij het prima. Na twee minuten begint hij echter flink te brommen op 50Hz. Als je de stekker eruit trekt, hoor je duidelijk een condensator leeglopen, aangezien de toon dat anders wordt.

Het kan zijn dat je de primaire van de uitgangstrafo om moet wisselen. Dus het aansluitpunt van de trafo dat nu aan de plus hsp. zit naar de anode eindbuis en de aansluiting die nu aan de anode eindbuis zit naar de HSP. Zit dat verkeerd dan krijg je mee in plaats van tegenkoppeling. Dat uit zich door een zeer sterk genereren. Of misschien toch een van de voedingselco's die doorslagverschijnselen vertoont. Iets anders lijkt mij uitgesloten.

Maak één voor één de koppeling met de voorgaande trap los om te lokaliseren in welke trap het genereren ontstaat. Dat zijn dus respectievelijk C13, C4 en R5.
Het genereren ontstaat doordat het uitgangsignaal wordt terug ontvangen in een voorgaande versterkertrap. De terugwerking kan komen door verkeerde massaverbindingen, of capacitieve of inductieve koppeling.

Thijs Bouma, Ed van der Weele

Ik zelf heb in 1964 ook een dergelijke Deuteron gebouwd. Volgens het Muiderkring boekje "Versterkers voor Teenagers". Toen ik de versterker ging beproeven, genereerde het ding als een gek. De oorzaak heb ik gevonden door de twee stuks 470 KOhm weerstanden bij de ECC83 te verplaatsen nabij de potmeter.
Dus in mijn geval was het een ongewenste terugkoppeling. Ook heb ik de primaire wikkeling van de U72 om gedraaid. De versterker werkte toen uitstekend.

Jan v.d.Waal

Uiteindelijk bleek dat na het verwisselen van de primaire wikkelingen van de uitgangstrafo de brom was verdwenen.

Jonathan H.

• Brommen en fluiten (sterke zenders komen zwak door)

• Grundig 941WH: de teercondensatoren zijn vervangen. Maar in plaats van muziek komt er alleen maar gebrom en gefluit uit. Zowel MG, LG als FM. Sterke zenders komen wel door, maar met veel bijgeluiden op de achtergrond. Wellicht een probleem rond de EABC80 ? 

Brommen en fluiten zijn twee verschillende fenomenen die elk hun eigen oorzaak zullen hebben. Als je nog wel iets ontvangt, werkt de EABC80 *) (en werken ook de overige buizen) nog. De oorzaak ligt dus ergens anders. Zet de radio eens in de stand Pick-up, (bij Grundig zal dat wel TA = Tonabnehmer) heten, en luister dan wat er uit de luidspreker komt. Als je een brom hoort die niet met de volumeregelaar is weg te regelen, is het de voedingspanning die bromt. Dan zullen de afvlakelco's hun capaciteit hebben verloren en moeten worden vervangen. Als er alleen brom is met opengedraaide volumeregelaar en een draadje of je vinger aan één van de pick-up aansluitingen, dan zijn de laagfrequent versterker (EABC80 + EL41) en de voeding in orde.

Fluiten duidt op genereren. Vaak wordt dit veroorzaakt door verlopen weerstanden in het schermrooster circuit van middenfrequent versterkerbuizen of door defecte ontkoppelcondensatoren van deze schermroosters. Controleer verder alle gelijkspanningen van anodes, schermroosters en kathodes. Een afwijking van 10% valt nog binnen de tolerantiegrenzen.

(schema: Ed van der Weele)

*) de EABC80 is een combinatiebuis met een triode (C), een dubbeldiode met gezamenlijke kathode (B) en een enkele diode (A). De triode wordt gebruikt als laagfrequent voorversterker en de drie diodes als detectors voor AM en FM. Als één van de drie niet zou werken zou je níéts ontvangen op FM of AM, of op geen van beide.

Ed van der Weele